Ik probeer mijn praktijk steeds vorm te geven vanuit een stevige wetenschappelijke basis aangevuld met evidentie uit de praktijk van wat werkt. Zo zien we vaak technieken of methodieken die gehypet worden, terechte tegenkanting krijgen, om dan te komen tot een meer genuanceerd beeld. These, antithese, synthese heet dat proces in de (wetenschaps)filosofie.
Dit VRT artikel biedt zo een mooie huidige stand van zaken rond mindfulness. Een zeer waardevolle techniek, maar ik stoorde me al langer aan het feit dat het zou helpen voor alles. Onzin. Stel je voor dat een vakman bij je thuis aankomt met enkel een hamer! Mindfulness lijkt vooral te werken bij depressie, pijn en verslaving. Dat is een fijne geruststelling aangezien mindfulness inderdaad onderdeel uitmaakt van mijn ‘gereedschapskist’ bij rookstop, leven met chronische pijn, afzien bij topsport en omgaan met de initiële ongemakken als je begint te bewegen na lange inactiviteit. Maar geen zorgen, ik heb daarnaast nog heel wat andere technieken die ook kunnen werken! ;-) Afgelopen weekend (06/05/2023) mocht ik tijdens het congres van Gezond Sporten spreken over de rol van beweging in de behandeling van depressie. Ik stond tussen een mooie line-up aan experten die het hadden over de rol van beweging bij andere chronische aandoeningen als astma, diabetes en kanker. Ondanks de verschillende topics waren er enkele opvallende lijnen op te merken doorheen de verschillende presentaties.
Hier zijn mijn key takeaways: #1 – De evidentie is er, nu nog toepassen. Het wetenschappelijke bewijs is er dat beweging preventief én curatief werkt. Waar we nu op moeten focussen is hoe we dit kunnen omzetten naar mensen in beweging. Mijn idee? Hiervoor is een grotere focus op de psychologie van beweging nodig! #2 – Kiezen we de kortste route of de beste route? Je kan mensen vertellen dat beweging werkt en hun alle rationele info geven, maar dat betekent niet dat mensen hiernaar gaan handelen. Zelfs als dit wat meer tijd vraagt moeten we inzetten op blijvende resultaten en niet zozeer een quick fix die niet blijft duren. #3 – Ken jezelf. Beweging werkt. Maar hoe het werkt en welke vorm van beweging werkt voor het individu is maatwerk. Zet in op patient centered care en stop met een one-size-fits-all voorschrift. Laat mensen connecteren met hun lichaam in beweging, zodat het een doorleefde ervaring kan worden. Bewegen draait om zoveel meer dan afvallen, een prestatie leveren of gewoon in leven blijven. Het mooiste compliment dat ik kreeg na afloop van mijn presentatie? Dat ik er in geslaagd was het menselijke aspect te belichten binnen wat soms een heel medisch verhaal is. Daar ga ik voor. Wetenschappelijk onderbouwde kennis vertalen naar een persoonlijk verhaal waar de cliënt/patiënt zelf mee aan de slag kan en mag. Wil je meer weten over mij als spreker? Bekijk dan zeker eens de verschillende onderwerpen op de website of neem gewoon contact op! De laatste tijd verdiep ik me wat meer in natuurpsychologie om te ontdekken welke bijkomende positieve effecten dit kan hebben op onze fysieke beweegmomenten. Wist je dat onderzoekers onderscheid maken tussen groene en blauwe natuur?
Groene natuur = bossen, weiland, parken, ... Blauwe natuur = meren, rivieren, zee, ... Hoe diverser de natuur, hoe krachtiger het effect op onze psyche. Dus ja, je kamerplanten helpen zeker ook je mentaal welbevinden. Maar dit effect is minder groot dan bijvoorbeeld een bezoekje aan het stadspark, dat op zijn beurt als 'groene woestijn' terug minder krachtig is dan een wild bos. En de combinatie van groen en blauwe natuur werkt uiteraard ook beter. Daarom is Ninglinspo in Wallonië één van mijn favoriete wandelplekjes. Je volgt de hele tijd een kabbelend stroompje tussen het groene bos. Volgens sommige onderzoekers is blauwe natuur nog net dat tikkeltje krachtiger voor ons mentaal welzijn door de typische geluiden van water. Deze zouden automatisch rust en ontspanning triggeren. In de groene natuur is de biodiversiteit en de krachtige geluiden van bijvoorbeeld veel verschillende vogels immers niet altijd gegarandeerd. Wat zoek jij het liefst op? Blauwe of groene natuur? Dient beweging een plaats te krijgen naast medicatie en psychotherapie voor de behandeling van depressie? Als je het mij vraagt: ja! In het kader van de campagne van Gezond Sporten rond depressie en sport mocht ik samen met collega psychologe Kirsten Plessers (auteur van het fijne boek Psycholopen waarover ik al een leestip schreef in het verleden) aan tafel schuiven met wetenschapsredacteur Kim Verhaeghe. In een podcast van een uur leggen we al onze argumenten op tafel waarom lichaamsbeweging zo waardevol is in de preventie en behandeling van één van de meest voorkomende mentale problemen.
Je hoort er antwoorden op vragen zoals:
Dit gesprek kadert in de ruimere campagne van Gezond Sporten rond depressie en sport. Het hele gesprek beluisteren kan hier: https://soundcloud.com/user-75314080/is-lichaamsbeweging-een-alternatief-voor-antidepressiva Wil je de inhoud liever lezen? Dat kan hier: https://gezondsporten.be/wiki/item/2023/04/07/Is-lichaamsbeweging-een-alternatief-voor-antidepressiva Of hier: https://gezondsporten.be/wiki/item/2023/04/07/Beweging-als-behandeling-en-preventie-van-depressie Zaterdag 6 mei organiseert Gezond Sporten ook een congres over sporten met een chronische aandoening, waar ik ook mag spreken over depressie en sport. Meer info en inschrijven kan hier. Een kwart van de volwassenen in Vlaanderen beweegt minder dan wat aanbevolen wordt voor een goede gezondheid (onderzoek door Sciensano). De intentie is er, maar de praktijk loopt stroef (pun intended). De voornaamste aangehaalde reden is tijdsgebrek. Dit is - sorry om het te zeggen - eerder een excuus dan een reden. Correcter is het om te spreken van 'gepercipieerd tijdsgebrek'. Tal van studies tonen aan dat we liever andere dingen doen dan bewegen. Zoals - met voorsprong - schermgebruik. Ja, ik heb het tegen jou die nu langs deze post scrolde. Maar je bent hier nu toch, dus lees nog even verder. "Het zal dan wel een gebrek aan discipline zijn", hoor ik je denken? Niet akkoord en laten we aub niet opnieuw blijven trekken aan een dood paard.
Hieronder deel ik enkele bedenkingen als bewegingspsycholoog over wat wel nodig is om hierin verandering te kunnen brengen:
Maar, goed nieuws, het vakgebied van de bewegingspsychologie bestaat al jaren in academische kringen en al die kennis ligt klaar om vertaald te worden naar de praktijk. Om echt succesvol te zijn in onze ambities om meer mensen aan het bewegen te krijgen loont het om stil te staan bij mentale factoren zoals de relatie tussen een mens en zijn lichaam in beweging, bewust versus onbewuste gedragsverandering, mensen leren omgaan met niet-helpende gedachten, goede communicatievaardigheden, motivatiepsychologie, bewegen met een mentale of fysieke 'rugzak', bewegen doorheen de verschillende leeftijdsfases, ... Mijn inbox staat open voor iedereen die mee deze uitdaging wil aangaan om mensen aan het bewegen te krijgen (en te houden) en daarbij meer wil leren over de psychologie van beweging. In de maand februari ben ik vaker bij de dokter langs geweest dan in heel 2022 samen. Een huidinfectie en hevige koorts werd nogal onfortuinlijk opgevolgd door een hondenbeet in mijn voet, waardoor ik vrijwel een maand stil lag met het sporten. Reken daar de zorgen voor een baby bij en je begrijpt dat terug in actie komen best als een opgave kan aanvoelen. Dus ‘ja’, ook als sport- & bewegingspsycholoog ben ik gevoelig voor de psychologische uitdagingen van een heropstart na blessure of lang stilzitten. Toevallig of gelukkig mocht ik vorige week een webinar geven aan leden van het Helan ziekenfonds over ‘mild zijn voor jezelf’ of het psychologische concept van ‘zelfcompassie’. Vanuit mijn motto ‘practice what you preach’ paste ik Paul Gilberts model rond de drie emotieregulatiesystemen toe op mijn eigen terugkeer naar sport en beweging. Ons gevaarsysteem wordt geactiveerd wanneer we een bedreiging waarnemen. In mijn geval was er de angst om niet volledig te herstellen en vaardigheden of mogelijkheden te verliezen. De interne criticus in mijn hoofd greep deze angst aan om dan met momenten:
Het jaagsysteem wordt geactiveerd wanneer we doelen en erkenning nastreven. Er was het verlangen om weer te gaan trainen en het oude niveau te herwinnen. Dit leidde echter in het begin ook tot een te grote focus op de cijfertjes en verschillende parameters. Het tempo was te traag, de hartslag te hoog, de gelopen afstand te weinig… Plots lag zelfs mijn professionele waarde op tafel in mijn hoofd. “Komaan, als sportpsycholoog en running therapeut in opleiding kan je toch niet achteraan hollen, je moet het goede voorbeeld geven”. Niet echt mild voor mezelf en allesbehalve productief voor herstel. Ten slotte, wordt het zorgsysteem geactiveerd wanneer we ons veilig, zeker en verbonden voelen met anderen en onszelf. In mijn geval kreeg ik bijvoorbeeld extern steun van mijn vrouw die dagelijks de wonde hielp verzorgen. Maar ik moest dus ook zelfcompassie oefenen naar mezelf toe. Ook al kon ik niet intensiever sporten, ik kon wel opbouwen met rustig wandelen met de hond of met gezond te proberen eten. In plaats van te jagen op cijfertjes, richtte ik mijn aandacht tijdens die eerste loopjes vooral op waarom het nu zo goed voelde terug in beweging te zijn. Terwijl ik rustig liep, liet ik mijn aandacht glijden naar het ontdekken van de ontluikende lente in de natuur. Ik focuste op het aangename gevoel van mijn lichaam terug in beweging te brengen (in plaats van te luisteren naar de interne criticus in het hoofd). Een mooie toepassing van wat ik leer in mijn opleiding rond Focusing. Door aandacht te besteden aan zelfcompassietechnieken en het activeren van het zorgsysteem kon ik makkelijker progressie zien en beleefde ik plezier en genot aan de heropbouw. Af en toe een ‘beginners mindset’ opzoeken kan net heel verrijkend zijn om nieuwe inzichten te verkrijgen. Hierdoor werd ik tijdens het lopen zelfs creatief en bedacht ik alvast enkele oefeningen die ik later als running therapeut in de praktijk wil delen met cliënten. Misschien kun jij deze drie systemen ook toepassen op een situatie waar jij mee worstelt? Neem gerust contact op je hiermee te helpen! Of misschien denk je dat iemand anders er baat bij zou hebben deze oefening te doen? Deel deze blog dan gerust! Aan het lopen met mijn eigen hond Chester
Beweeg jij af en toe? Of sport je vaak? Kom je vaak buiten in de natuur voor een frisse neus? En reikte deze frisse wind tot in je bovenkamer dat je alles meer een plaats kon geven? Er zijn tal van voordelen die zowel in de wetenschap als in je naaste kringen bewezen zijn waarom sporten en bewegen goed voor je is. Maar wat juist, wanneer en hoe leg ik graag uit in een webinar voor Sporta - Zeker Sporten.
PRAKTISCHE INFO Datum: Dinsdag 11 april 2023 - 20u Duurtijd: 30-40 min excl. aansluitende Q&A Onderwerpen: Realistisch verwachtingspatroon bij sporten en bewegen, voordelen, mythes,... Prijs: Gratis voor deelnemers Expeditie Natuurpunt 2023 en ZS-leden - €7 voor andere deelnemers Meer info en inschrijven: https://www.zekersporten.be/webinar-verfrissing-in-de-bovenkamer-door-natuur-en-fysieke Deze blogtekst is gebaseerd op mijn bijdrage voor de campagne 'Samen Sport Je Meer' van Sport Vlaanderen. Samen met andere beweegexperts mocht ik acht weken lang tips geven om mensen te helpen hun sportieve voornemens waar te maken. In mijn vierde en laatste bijdrage bekeek ik de voor- & nadelen van activity trackers voor recreatieve sporters.
Cijfertjes zijn weliswaar niet weg te denken in de moderne sportbeoefening, maar ze zijn zeker niet heilig als het aankomt op onze psychologie en motivatie. Pro:
Contra:
Het eindadvies is dan ook om enerzijds dankbaar gebruik te maken van technologie waar het ons kan helpen om onze doelen vorm te geven, op te volgen en ons te laten aanmoedigen. Anderzijds moeten we waakzaam zijn voor de gevaren waarbij we afhankelijk worden van cijfertjes en het contact verliezen met ons eigen lichaam en geest. Durf dan ook gerust eens je activity tracker thuis te laten om vrij te bewegen. De mens blijft immers een gevoelsdier en bewegen is een lichamelijke activiteit die vooral ook bewust ervaren moet worden! "Bewegen geeft mensen een goed gevoel".
Handen omhoog als je dit gelooft. Als je akkoord bent, heb je waarschijnlijk zelf een goede relatie met beweging (al dan niet als beweegprofessional). Of je onderschrijft deze uitspraak omdat het zo staat geschreven in de meeste handboeken. Deze uitspraak vraagt dankzij nieuwe ontwikkelingen in de bewegingspsychologie wel wat nuance: 1) Zo zullen bepaalde beweegvormen goed aan voelen voor bepaalde mensen. Geen one-size-fits-all! Onderzoek naar deze matching is een work in progress, maar de bestaande screeningsmethodieken gaan nog te veel uit het principe dat mensen automatisch kiezen voor iets waarvoor ze 'het juiste lichaam' hebben en succes mee kunnen behalen. 2) De meeste inactieve mensen vinden fysieke activiteit (initieel) onaangenaam. Ik ben geen marketingexpert, maar als de mensen je product of dienst niet ervaren zoals jij het belooft, kunnen ze afhaken. En dat kan ok zijn voor jou als je in een businessmodel zit waarbij nieuwe klanten zich toch vanzelf aanbieden, maar vanuit het perspectief van maatschappelijke gezondheid is dit een enorm verlies en een stap achteruit. 3) De 'peak-end rule' stelt dat de gevoelsmatige beleving van de fysieke activiteit op de piek en het einde van de inspanning sterk voorspellend is voor toekomstig gedrag. Traditioneel wordt er rustig opgewarmd om toe te werken naar een climax tijdens een workout. Dit kan fysiologisch nuttig zijn, maar hoe wordt het psychologisch ervaren? Let dus op wanneer je mensen steevast belooft dat beweging hun een goed gevoel zal geven! Deze blogtekst werd geschreven voor de campagne 'Samen Sport Je Meer' van Sport Vlaanderen. Samen met andere beweegexperts mocht ik acht weken lang tips geven om mensen te helpen hun sportieve voornemens waar te maken. In mijn derde bijdrage gaf ik tips om om te gaan met motivatiedips.
Denk je bij het woord 'dip' eerst aan nacho's met een sausje? Da's een goed teken! Veel beginnende sporters komen immers in een ander dipje terecht. Ze verliezen hun motivatie en voor ze het goed en wel beseffen liggen hun sportschoenen stof te verzamelen in een hoek. De weg naar sportief succes en blijvende gedragsverandering is geen mooie rechte lijn. Er zijn scherpe bochten van tegenslag, snelheidsremmers in de vorm van andere verantwoordelijkheden en als we niet opletten draaien we in rondjes, op zoek naar de juiste afrit voor onze bestemming. Vroeg of laat kom je toch obstakels tegen. Bereid je er alvast op voor met deze tips: Verlies je niet in cijfertjes. Tegenvallende data halen je motivatie meer naar beneden dan dat ze je oppeppen. Blijf zoeken naar het aangename gevoel en het plezier van samen sporten. Bespreek met je sportbuddy vooraf wat hij voor je kan doen op moeilijke momenten. De ene wil aangemoedigd worden met een stevig duwtje in de rug, de andere heeft misschien eerst even nood om emotioneel te ventileren. Herdefinieer ‘falen’. Beschouw tegenslagen als leerkansen om jullie aanpak aan te passen en jezelf te blijven verbeteren. Hoe denk je dat atleten op weg naar de top dit doen? "Soms win je, soms leer je", is een gezegde dat zij wel eens gebruiken. Kijk van waar je komt. Een dipje betekent ook dat je al een weg hebt afgelegd. Blik terug op je evolutie sinds de start. Laat deze pauze je net motiveren om daarna samen verder door te zetten! Draag goed zorg voor jezelf, op alle vlakken. Wie goed eet, voldoende slaapt en mentaal kan ontspannen zal vanzelf sneller terug gaan bewegen. Zaterdag 6 mei organiseert Gezond Sporten in samenwerking met Domus Medica een congres rond sporten met een chronische aandoening. Naast de thema's diabetes, kanker en astma mag ik het onderwerp depressie voor mijn rekening nemen. Enorm blij met deze kans!
Meer info & inschrijven: https://gezondsporten.be/bijeenkomst-detail/27/congres-sporten-met-een-chronische-aandoening Deze blogtekst werd geschreven voor de campagne 'Samen Sport Je Meer' van Sport Vlaanderen. Samen met andere beweegexperts mocht ik acht weken lang tips geven om mensen te helpen hun sportieve voornemens waar te maken. In mijn tweede bijdrage stond ik stil bij hoe sportmaatjes elkaar het best kunnen motiveren.
Een motivatiedipje, een te drukke agenda, een verschil in niveau... Is jullie partnership ook al op een obstakel gebotst? Geen nood! Als je elkaar maar blijft motiveren, staat niets een duurzaam verbond als sportbuddy's in de weg. Blijf variëren in je trainingen. Dat voorkomt verveling en houdt je motivatie hoog. Wissel af met je sportbuddy om telkens iets nieuws voor te stellen. Vier successen. Of het nu gaat over een persoonlijk record of een maand samen sporten, vier elke kleine overwinning! Extra tip: laat de beloning je sportieve voornemens ondersteunen in plaats van ondermijnen. Koop liever samen een nieuw sporttruitje dan jezelf te belonen met fastfood. Spreek eerlijk en rechtuit. Zit je met een overvolle agenda of gaat je buddy wat te hard voor jou? Durf dit te bespreken en zoek samen naar oplossingen. Open communicatie kan veel misverstanden voorkomen. Hou elkaar verantwoordelijk. Bekijk samen of jullie nog op schema zitten. Doe dit niet al te dwingend: je moet je buddy ondersteunen, niet controleren. Stuur indien nodig je doel bij. Toon dankbaarheid. Samen al die tijd vrijmaken en telkens weer opdagen, jullie doen het toch maar! Toon appreciatie en bewondering voor je buddy. Dat kan zowel in woorden als in daden, zoals een traktatie na het sporten. Bovenal: have fun! Ga samen op zoek naar activiteiten die jullie allebei leuk vinden of wissel op zijn minst af. Vraag je buddy na de activiteit wat hij vandaag het leukste moment vond. Deze blogtekst werd geschreven voor de campagne 'Samen Sport Je Meer' van Sport Vlaanderen. Samen met andere beweegexperts mocht ik acht weken lang tips geven om mensen te helpen hun sportieve voornemens waar te maken. In mijn eerste bijdrage stond ik stil bij het juist vormgeven van je doelen.
• Jullie willen meer bewegen of blijven bewegen? Mooi! Laat ons dat nog wat specifieker maken. Hoeveel ‘meer’ is voldoende? Maak het concreet en realistisch. Overschat jezelf en je mogelijkheden niet, maar durf jezelf zeker wel uitdagen. • Ligt je einddoel wat verderop in 2023 (bv. een bepaald event of een symbolische afstand)? Leuk! Denk zeker ook na over de weg erheen. Procesdoelen onderweg naar het grote moment zijn minstens even belangrijk, zo niet belangrijker. Formuleer dan ook voor jezelf aandachtspunten op zowel korte (één workout, deze week) als middellange termijn (deze maand, komende drie maanden). Stel dat je op het einde van het seizoen een goede prestatie wil neerzetten met je buddy in de padelclub. Of wacht, laat ons dat specifieker maken. Jullie willen top 10 worden in jullie huidige ranking! Dan kan je deze week nog extra aandacht beginnen besteden aan jullie communicatie tijdens het sparren. Op de middellange termijn kan je eens duo’s uit een hogere ranking uitdagen om nieuwe speelstijlen te leren kennen. Beide procesdoelen zullen bijdragen tot jullie einddoel om een mooie positie te behalen. • Je doelen specifiek en meetbaar maken is één ding, maar wist je dat je ook gerust leerdoelen voor beweging kan formuleren? Stel dat je bijvoorbeeld wekelijks gaat zwemmen. Een leerdoel zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat je nagaat of je je beter voelt bij een ochtendsessie of een avondlijke zwempartij. Of wanneer je je comfortabel voelt bij de ontspannende yin yoga, waarom probeer je deze week niet eens de actievere vinyasa yoga? Ga op onderzoek om te ontdekken wat het beste werkt voor jou en waarom! Voldoende zelfkennis zet je op weg naar een leven lang bewegen. No brain, no gain! • Het is belangrijk dat jij jouw doelen bepaalt en je je niet laat beïnvloeden door wat alle anderen wil bereiken (bv. het gekende “maatje minder”-doel). Wat wel belangrijk is dat je jouw doel bekijkt binnen je ruimere omgeving. Zorg dat je je doel hiermee afstemt. Stel je concreet de vraag wie en wat je wanneer nodig hebt om jou doel te laten slagen en de weg erheen vol te houden. Dit noemen we een systeemdoel. Je hebt bijvoorbeeld besloten dat je crawl wil leren zwemmen dit jaar. Om je slaagkansen te verhogen wil je op zoek naar een begeleide groepsles voor volwassenen bij de lokale zwemclub. Je vraagt je partner of die op woensdagavond op de kinderen kan passen zodat jij deze lessen kan volgen. Eenmaal gestart met de lessen merk je daar al snel dat je best een zwemplankje voor jezelf aanschaft om bij je eigen trainingen aan je beentechniek te werken. • En ten slotte: waarom?? Je weet intussen wat je wil bereiken en hoe je dat kan doen, maar waarom wil je dit doel bereiken? Personen die een diepere reden kunnen koppelen aan hun sportief doel zijn gemotiveerder en beter gewapend tegen uitdagingen of tegenslagen. En nu hoor ik je misschien denken “Dat weet ik toch al? Ik wil gezonder zijn”. OK, maar waarom wil je gezonder zijn? Wat levert jou dat op? Misschien omdat het waardevol is voor jou lang fysiek fit te kunnen blijven voor je familie. Of omdat een goede fysieke gezondheid je in staat stelt nog enkele avontuurlijke reizen te maken waar je van droomt. Find your why! Als je al deze tips kan vorm geven, dan zou jouw doel van ‘meer bewegen’ al iets beter afgelijnd moeten zijn en kan je tastbaar aan de slag met jouw sportieve voornemens! Sport en beweging is een geweldig middel om zorg te dragen voor je fysieke en mentale gezondheid. Vele mensen zouden er baat bij hebben om meer te bewegen. Maar voor sommigen kan de relatie met beweging echter problematisch worden. In mijn laatste blog van 2022 voor Gezond Sporten Vlaanderen wil ik dan ook even focussen op de zeldzamere – en daarom helaas vaak over het hoofd geziene – groep individuen die ongezond veel beweegt.
Wanneer kunnen we spreken van een beweegverslaving? Hoe raakt iemand verslaafd aan sporten? Wat zijn de symptomen van overmatig sporten? Ontdek het op de website van Gezond Sporten Vlaanderen! Een slanker, strakker of knapper lichaam is voor vele vrouwen een motivatie om te beginnen sporten en bewegen. Maar de ene motivatie om te sporten en bewegen is de andere niet volgens het onderzoek van Segar en collega’s. Sterker nog, op het lichaam gefocuste motieven leiden er op lange termijn paradoxaal net toe dat vrouwen minder gaan bewegen.
Vanwaar dit tegenstrijdige negatieve effect?
De wens om slanker of strakker te zijn helpt dus misschien om bewegingsactiviteiten te starten, maar niet om ze vol te houden. Exploratie van motieven is dan ook vaak de eerste stap bij een intakegesprek bij mij in de praktijk. Een laatste belangrijke observatie is dat deze effecten aanwezig waren voor alle vrouwen los van het feit of ze nu een hoog of laag BMI hadden. Dit toont nog maar eens hoe sterk de invloed van media en cultuur is op het slankheidsideaal van vrouwen! Bron: Segar, M., Spruijt-Metz, D. & Nolen-Hoeksema, S. Go Figure? Body-Shape Motives are Associated with Decreased Physical Activity Participation Among Midlife Women. Sex Roles. 54, 175–187 (2006). https://doi.org/10.1007/s11199-006-9336-5 Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! Zeggen de sporten calcio storico (Italië), kok boru (Kirgizië), makepung lampit (Bali), pehlwani (India) je iets? Hoogstwaarschijnlijk niet. De Netflix docuserie 'Home Game' gaat over unieke sporten en volgt telkens enkele lokale atleten richting een belangrijke wedstrijd of toernooi. Wat ik zo mooi vind om te zien in deze afleveringen is hoe de lokale cultuur en gemeenschap deze traditionele sporten in leve houden. Neem nu calcio storico uit Florence, Italië, waarbij de vier districten van de stad tegen elkaar strijden in een soort Middeleeuwse rugby. Spelers dienen geboren te zijn in het district dat ze vertegenwoordigen en treden aan in traditionele kledij. Of hoe leuk is het om Balinese boeren tegen elkaar te zien racen met hun waterbuffels in de modderige rijstvelden. Deze principes gaan terug naar de roots, naar tijden vóór vele sporten een globaal economisch fenomeen werden. De dag van vandaag zie je dit naar mijn gevoel vooral nog in nieuwe urban, extreme of avontuurlijke sporten. En daar hebben we nog een andere opvallende link. Al deze traditionele sporten houden een element van gevaar in en lijken iets vaker een oogje dicht te knijpen wat veiligheid betreft. Ik keer terug naar calcio storico. Terwijl ik het eerder omschreef als een vorm van rugby, is het belangrijk om weten dat de bal in het doel kan belanden via vrijwel elk methode. Kopstoten, worstelgrepen, zand in de ogen gooien, ... het is allemaal toegestaan. De passie van de atleten die niet leven van hun sport, maar voor hun sport, maakt dat je deze soms gekke of met momenten onverstandige acties beter begrijpt. Ik ben fier om te kunnen zeggen dat ik al sporters heb mogen begeleiden uit twee sporten die ook onder de aandacht worden gebracht in de serie, namelijk roller derby en freediving. Met hun roots respectievelijk in de VS en de Filipijnen, was het heel leuk om te zien hoe deze tradities toch zijn kunnen groeien tot nichesporten met een wereldwijde navolging en dat ook deze atleten de meerwaarde van sportpsychologie inzagen. Ik verwacht niet onmiddellijk waterbuffelracers in de praktijk, maar als de kans zich aanbiedt... zeg ik geen nee! Er wordt vaak geschreven over de geschiedenis van verschillende sporttakken. Zelden wordt er echter aandacht besteed aan de geschiedenis van beweging op zich. Sinds wanneer schrijft men aanbevelingen over fysieke activiteit als gezond tijdverdrijf? Het antwoord: al heel lang.
Bill Hayes neemt je in Sweat mee doorheen de geschiedenis en via een mix van persoonlijke anekdotes en boeiend historisch materiaal (of zijn zoektocht ernaar) vertelt hij de lezer hoe het beeld en nut van beweging veranderd is doorheen de eeuwen. Zijn leidraad? Het historische traktaat ‘De Arte Gymnastica’ van Giraloma Mercuriale uit 1573. Van Plato uit de Oudheid over Jane Fonda’s aerobics lessen tot onze moeilijke relatie met fysieke activiteit in de 21ste eeuw. Hoewel het onderwerp historisch wordt benaderd, heb je nooit het gevoel een geschiedenisboek te lezen. Op een luchtige manier benadert Hayes de geschiedenis van beweegvormen als lopen, zwemmen, boksen, fitness, enzovoort. Een persoonlijke plus vond ik dat in mijn editie van het boek elk hoofdstuk aangevuld werd met historische afbeeldingen of foto’s die Hayes oprakelde uit archieven over heel de wereld. Dit toont hoezeer onze kijk op beweging doorheen de eeuwen is veranderd… of net hardnekkig hetzelfde is gebleven! Psycholopen. Ja, dat lees je goed. Wat als wandelen en lopen een vaste aanvulling zou zijn in de behandeling van psychologische problemen, naast medicatie of psychotherapie? Ikzelf ben daar al jaren van overtuigd, maar collega-psychologe Kirsten Plessers schreef alle evidentie hiervoor haarfijn uit in dit leuke boek.
Ze gaat evenwel ook nog een stap verder door niet alleen de helende werking van lichaamsbeweging te beschrijven, maar ook het preventieve en beschermende karakter. Als dat je nog niet genoeg zou overtuigen om het ‘psycholopen’ een kans te geven, helpt ze je in de laatste hoofdstukken ook op weg om wandelen of lopen een plek te geven in je dagdagelijkse leven. Daarbij slaat ze niet de platgetreden weg in van doelen stellen en schemaatjes, maar stimuleert ze een persoonlijke zoektocht naar waarom dit waardevol kan zijn voor jou en hoe je je aandacht er op een juiste manier bijhoudt. Een aanrader voor iedereen die nog meer waarde wil halen uit zijn beweegmomenten en zeker ook voor mensen die niet warm worden van al dat ‘moeten bewegen’. Geef jezelf de kans om een andere manier te ontdekken! REsearch Vertaald - waarom wijzen op de langetermijngezondheidsgevolgen vaak weinig effect heeft29/10/2022 Heeft het veel zin mensen te waarschuwen (lees: bang te maken) met de nadelige effecten van hun gedrag op de gezondheid op lange termijn? Niet zo veel volgens nieuw onderzoek! Ons brein heeft namelijk drie mechanismen die ervoor zorgen dat langetermijnvooruitzichten ook effectief op de lange baan geschoven worden.
Samen werken deze drie mechanismen goedbedoelde langetermijnadviezen heel hard tegen! Wat is dan wel de oplossing om mensen te overtuigen om nu al gezond gedrag te beginnen stellen? De mens is een beestje die houdt van snelle beloningen, dus het is fundamenteel dat we zoeken naar de positieve associaties en emoties bij nieuwe voedingspatronen, bewegingsactiviteiten en een rookvrij leven! In begeleidingen ga ik dan ook aan de slag met het denken over gezond gedrag én het goed in je vel voelen bij het verkennen van nieuw gezondheidsgedrag. Bron : Maltagliati, S.& Sarrazin, P. & Fessler, L. & Lebreton, M. & Cheval, B. (2022). Why people should run after positive affective experiences, not health benefits. 10.51224/SRXIV.164. Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! Het heeft lang geduurd voor ik fan werd van podcasts, maar nu luister ik wekelijks naar nieuwe episodes en af en toe ontdek ik ook eens een oud pareltje.
Zo is er De Meeloper van radiomaker Sam De Bruyn uit 2019 waar hij telkens meeloopt met een bekende Vlaming. Heerlijk om tijdens het wandelen of joggen het gevoel te hebben dat je meeluistert naar een gesprek van twee mensen die naast je lopen (het occasionele hijgen moet je erbij nemen). De gasten lijken ook een pak opener en spontaner te zijn tijdens het lopen dan je normaliter zou verwachten bij standaardinterviews. Zo ontdek je ontwapenende verhalen van politici, ex-topsporters, artiesten, etc. en krijg je een inkijk hoe zij prestatie en gezondheid proberen balanceren in hun leven. Een aanrader voor wie deze podcast nog niet kende! Wat zijn jullie favoriete podcasts waar (de psychologie) van presteren en gezondheid aan bod komt? Ik kijk uit naar jullie tips! Ik denk dat ik een ongelooflijk irritant persoon ben om mee te discussiëren. Ik kies zelden tot nooit een zwart-wit standpunt. Ik hou ervan om te nuanceren en – mede door de vele verhalen die ik als psycholoog hoor – andere perspectieven te belichten. Zo krijgen we bijvoorbeeld vaak genoeg te horen dat constant zitten niet goed is voor onze gezondheid. Nieuw onderzoek brengt hierin echter wat nuance door te stellen dat niet alle zittende activiteiten gelijkaardig zijn in hun impact op onze mentale gezondheid.
Hiervoor kunnen we kijken naar vier criteria:
Hieruit komen verschillende soorten sedentair gedrag naar voor:
De auteur haalt aan dat niet alle zittende gedrag op één hoop gegooid mag worden. Het mag duidelijk zijn dat sedentaire activiteiten in categorie 3 meer positieve effecten zullen hebben op onze mentale gezondheid dan de activiteiten in categorie 2, die op hun beurt ook weer betere effecten zullen hebben dan deze in categorie 1. Ga dus geregeld eens na in welke mate de verschillende criteria aanwezig zijn in jouw zittende activiteiten. Bron: Taylor, W. C. (2021). Understanding variations in the health consequences of sedentary behavior: A taxonomy of social interaction, novelty, choice, and cognition. Journal of Aging and Physical Activity, 30(1), 153-161. DOI: 10.1123/japa.2020-0360 PMID: 34257158. Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! De laatste maanden merkte ik op dat er wat beweegt in de literatuur rond goal setting (doelen stellen). Het gekende en vaak gebruikte acroniem SMART komt onder vuur te liggen. SMART stelt dat je doelen Specifiek, Meetbaar, haalbaar (‘Achievable’), Realistisch en Tijdsgebonden moeten zijn. Vooral het specifieke karakter van doelen krijgt kritiek (vb. ‘Vandaag wil ik 1000 stappen meer zetten dan gisteren’). Net zoals ik steeds duidelijk maak dat sportpsychologie (als onderdeel van prestatiepsychologie) niet hetzelfde is als bewegingspsychologie (als onderdeel van gezondheidspsychologie), argumenteren onderzoekers dat specifieke doelen dan wel thuis horen in een prestatiecontext, maar misschien niet zozeer in een context voor bewegingspromotie. De logica is hier dat mensen die fysieke activiteit willen integreren in hun dagelijkse leven zijn eerder aan het leren, in plaats van te presteren, en dit vraagt een andere type van doelen stellen.
Zo argumenteren onderzoekers dat specifieke en uitdagende doelen (typisch in een prestatiecontext) op beginners negatieve effecten kunnen hebben, nl. meer stress, perceptie van falen, minder leren, … Eén experimentele studie toonde aan dat, hoewel het type doel niet uitmaakt voor de afgelegde afstand in een wandeling, het gebruiken van ‘open doelen’ (‘Kijk hoe ver je geraakt’) de beste psychologische effecten had op niet-actieve deelnemers, nl. meer interesse om nog eens te wandelen en een gevoel van vrijheid of autonomie. Deze nieuwe inzichten brengen zoals steeds ook nieuwe vragen. Terwijl we nu voorzichtig kunnen stellen dat niet-specifieke doelen beter werken voor beginnende bewegers, opent zich nu de discussie over welke niet-specifieke doelen we dan best gebruiken. Uit eerste onderzoek blijkt dat het beter is een open doel te gebruiken (‘Kijk hoe ver je geraakt’), dan ‘doe je best’-doelen of ‘ga zo ver als mogelijk’-doelen. Deze laatste zouden immers meer cognitieve inspanning vragen en minder zin geven een fysieke activiteit nogmaals te herhalen. En daar draait het in de bewegingspsychologie natuurlijk wel om: hoe kunnen we mensen helpen beweging aangenaam te vinden en het een vaste plek geven in hun dagelijkse routines? Bronnen: Swann, C., Rosenbaum, S., Lawrence, A., Vella, S., McEwan, D. & Ekkekakis, P. (2021). Updating goal-setting theory in physical activity promotion: a critical conceptual review, Health Psychology Review, 15:1, 34-50, DOI: 10.1080/17437199.2019.1706616 Swann, C. & Schweickle, M. & Peoples, G. & Goddard, S. & Stevens, C. & Vella, S. (2022). The Potential Benefits of Non-Specific Goals in Physical Activity Promotion: Comparing Open, Do-Your-Best, and As-Well-As-Possible Goals in a Walking Task. Journal of Applied Sport Psychology. 34. 384-408.10.1080/10413200.2020.1815100. Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! Voor mijn derde blog van 2022 voor Gezond Sporten stond ik even stil bij de verschillende filters of 'cognitive distortions' die ons hoofd hanteert om informatie te verwerken. Deze hebben immers een impact over hoe we onze prestaties gaan evalueren of ze kleuren met welk gevoel we achterblijven na een workout.
Zo is ons hoofd een enorme toekomstvoorspeller en kan het al snel eens denken 'dat er deze wedstrijd toch niets gaat uitkomen'. Ons hoofd gaat ook sterk labelen. Het gooit termen als 'zwakkeling, luierik, opgever, ...' naar ons wanneer we eens een tegenvallende training hebben. Wil je nog meer filters leren kennen met voorbeelden en weten hoe je hiermee kan omgaan? Lees dan zeker de volledige blog op de website van Gezond Sporten Vlaanderen. Ik kreeg heel wat boeiende reacties op mijn laatste post. Ik wil het idee om jezelf apart te zien van je gedachten en je lichaam nog wat verduidelijken aan de hand van een metafoor. Want ondanks dat ik jou als persoon wil onderscheiden van jouw lichaam en geest, moet het heel duidelijk zijn dat jullie alle drie moeten samenwerken voor de beste resultaten! Deze samenwerking is zoals jij die er op uit trekt met de auto.
Je lichaam – de auto. Sommigen van ons rijden met een strakke, sportieve bolide. Anderen moeten het stellen met een model uit de middenklasse. Nog anderen rijden rond in een wagen met heel wat kwaaltjes die, ondanks de goede zorgen van de garagist, niet te verhelpen zijn. Hoe dan ook willen we vrijwel allemaal wel eens dat onze auto nog wat sneller kon, er wat sportiever uitzag, of dat we in een jonger model rondreden. In tegenstelling tot onze auto’s hebben we doorheen ons leven slechts één lichaam. Je gedachten – de GPS. Als je iemand van mijn generatie bent, kan je waarschijnlijk niet meer zonder GPS. Het wijst ons de weg, voorspelt oponthoud en geeft onmiddellijk ook nieuwe suggesties. Maar soms doet dat ding niet altijd wat je zou willen. Misschien hou je helemaal niet van die snelle en drukke route die de GPS voorstelt. Of misschien is de berekening toch niet zo nauwkeurig en rijd je jezelf vast op een veldbaan of sta je plots midden in wegenwerken! En oh wee als je eens een fout maakt: “Keer nu om. Keer nu om. Keer nu om…”. Jij – de bestuurder. En dan is er uiteraard nog de bestuurder aan het stuur van onze wagen. Als bestuurder moeten we aanvoelen wat de auto aankan en wanneer die overbelast geraakt. Een attente chauffeur houdt ook de ogen op de baan en weet wanneer hij misschien eens niet naar de GPS moet luisteren. Zo verval je niet in automatische piloot. Als bestuurder ben je de observator. Je houdt de wagen in de gaten en probeert die zo goed als mogelijk in conditie te houden, maar beseft ook dat slijtage onvermijdelijk is. Je luistert naar de GPS, maar jij beslist wat je met die adviezen doet. Jij zit aan het stuur, jij kiest de richting. Vergeet vooral niet waarvoor zo’n auto en GPS nu eigenlijk dienen: ons verplaatsen doorheen ons leven. Enjoy the ride together. Blijf niet bang op de veilige parking staan, maar draag wel zorg voor je lichaam en durf onderweg af en toe eens niet luisteren naar die GPS. Gedachtenexperiment – Volg mee en voel je vrij om je antwoorden en (tegen)argumenten met me te delen.
Vraag 1: Zou je zeggen dat je een lichaam en gedachten HEBT of dat je je lichaam en gedachten BENT? Ik vind het beter om te zeggen dat je een lichaam en gedachten hebt, dan er mee samen te vallen. Hierdoor ontstaat er meer afstand met jou als persoon (= JIJ) en zo ook meer psychologische flexibiliteit. Dit is zéér waardevol voor je mentale welzijn. Onze gedachten kunnen immers nogal hard en kritisch voor ons zijn, terwijl ons lichaam niet altijd doet wat we willen of er uitziet zoals we zouden willen. Jij bent niet je gedachten, je hebt er gewoon (heel de dag door…). Jij bent niet je lichaam, je ‘huist’ in je lichaam. Klaar voor een andere vraag? Vraag 2: Als je zegt dat je een lichaam en gedachten hebt, behandel je ze dan als zaken die je ONDER CONTROLE moet krijgen? Of zou je zeggen dat je je lichaam en geest behandelt als je METGEZELLEN langs je levensweg, die samen blij zijn en samen lijden? Het is beter om ons lichaam en onze geest te behandelen als metgezellen op onze levensreis, aangezien dit de enige twee 'dingen' zijn die bij je blijven tot je laatste ademteug. Ja, ze zullen onderweg struikelen, verzwakken en het je soms/vaak moeilijk maken. Maar precies daarom is het beter om met elkaar om te kunnen gaan, dan om ze uit te schelden en je er van weg te (proberen) keren. You’re in this life together. Deze gedachte-oefening is nuttig voor iedereen die al eens boos is op zijn/haar geest of lichaam. Euh… ik denk iedereen dus? Je lichaam en geest leren accepteren en met hen samenwerken is de eerste stap op weg naar verandering, betere prestaties en een gezonder leven. |
InTROHerspenspinsels en updates. Vind je iets interessant? Deel, laat een opmerking achter of neem contact met me op! Via de thema's ontdek je posts die aansluiten bij jouw interesse. Meer updates rechtstreeks in je mailbox? Schrijf je hier in op mijn nieuwsbrief! Thema's
All
Archief
May 2023
|
LOCATIES:
|
CONTACT INFO- Boek een afspraak -
MAIL: cedric.arijs@gmail.com TEL.: +32(0)496/34 73 80 (laat zeker een voicemail na) Inschrijven op de nieuwsbrief |