Een kwart van de volwassenen in Vlaanderen beweegt minder dan wat aanbevolen wordt voor een goede gezondheid (onderzoek door Sciensano). De intentie is er, maar de praktijk loopt stroef (pun intended). De voornaamste aangehaalde reden is tijdsgebrek. Dit is - sorry om het te zeggen - eerder een excuus dan een reden. Correcter is het om te spreken van 'gepercipieerd tijdsgebrek'. Tal van studies tonen aan dat we liever andere dingen doen dan bewegen. Zoals - met voorsprong - schermgebruik. Ja, ik heb het tegen jou die nu langs deze post scrolde. Maar je bent hier nu toch, dus lees nog even verder. "Het zal dan wel een gebrek aan discipline zijn", hoor ik je denken? Niet akkoord en laten we aub niet opnieuw blijven trekken aan een dood paard.

Hieronder deel ik enkele bedenkingen als bewegingspsycholoog over wat wel nodig is om hierin verandering te kunnen brengen:

• Sporten mag, bewegen moet. Sporten is een specifieke vorm van beweging waar praktisch gezien heel wat meer bij komt kijken. Helaas heb ik mensen echt al horen zeggen "Ik heb al wat sporten geprobeerd, het viel steeds tegen. Beweging is dus niets voor mij". Ons lichaam is gemaakt om in beweging te zijn en rust roest. We moeten af van het idee dat we op een bepaalde manier aan beweging moeten doen. De sportpsychologie focust zich op de mentale aspecten van het behalen van prestaties in de sport. Bewegingspsychologie houdt zich bezig met de mentale aspecten om mensen in beweging te krijgen en te houden. Het gaat niet over beter presteren, het gaat om te beginnen over bewegen en zich daar comfortabel bij voelen. Elke stap die men daarbij letterlijk en figuurlijk zet telt en er is heus voor elk wat wils als het op beweegvormen aankomt. Individueel of in groep, competitief of recreatief, binnen of buiten, volgens regels of helemaal vrij en met momenten zelf expressief, veilig of avontuurlijk, met een einddoel of gewoon voor de activiteit op zich,... 
• Stoppen met bewegen louter te linken aan gewichtsverlies of fysieke verschijning. Er is een fitnesscultuur waarbij we allemaal slank(er) moeten zijn. En naast de dieetcultuur die voedingsregels oplegt, leeft bij zoveel mensen het idee dat beweging dient om dat lijf terug in vorm te krijgen na alle uitspattingen die we onszelf ongedisciplineerd toestaan. Dit negeert de honderden andere functies die beweging kan hebben, zoals o.a. sociale connectie, stressmanagement, een gevoel van controle over je leven, ... Wie enkele van deze wil leren kennen is van harte welkom op de webinar die ik 11 april 2023 geef voor Sporta - Zeker Sporten. 
• Meer psychologisch geïnformeerde gezondheidsprofessionals. Toegegeven, gewichtsverlies verkoopt, want dit is wat de massa nu eenmaal zoekt. Maar ondanks de vele afslankprogramma's die verkocht worden, halen we op maatschappelijk niveau decennia later nog steeds niet de beweegnormen. Dit ondanks de steeds groeiende kennis van trainingsleer en technologie die ons hierbij kan ondersteunen. Ik ben geen personal trainer en ik heb geen master bewegingswetenschappen, dus ik ga/kan de mensen geen fysiologisch perfect uitgewerkt beweegplan voorschrijven. Wat ik wel zie is dat in de praktijk veel van die beweegprogramma's geen of te weinig rekening houden met de psychologie van de mens. Ik heb dit zelf al aan de lijve mogen ondervinden. Veel gezondheidsprofessionals bieden op zich goede (fysiologische) input aan en zitten dan met de handen in hun haar door wat er gebeurt in de 'black box', die de mens op psychisch vlak lijkt. Gewenste output niet bereikt. Of net wel, maar het blijft niet duren. Als het aankomt op lichamelijke verandering, ben ik niet onder de indruk van snelle resultaten, enkel van blijvende resultaten.

Maar, goed nieuws, het vakgebied van de bewegingspsychologie bestaat al jaren in academische kringen en al die kennis ligt klaar om vertaald te worden naar de praktijk. Om echt succesvol te zijn in onze ambities om meer mensen aan het bewegen te krijgen loont het om stil te staan bij mentale factoren zoals de relatie tussen een mens en zijn lichaam in beweging, bewust versus onbewuste gedragsverandering, mensen leren omgaan met niet-helpende gedachten, goede communicatievaardigheden, motivatiepsychologie, bewegen met een mentale of fysieke 'rugzak', bewegen doorheen de verschillende leeftijdsfases, ... 

Mijn inbox staat open voor iedereen die mee deze uitdaging wil aangaan om mensen aan het bewegen te krijgen (en te houden) en daarbij meer wil leren over de psychologie van beweging. 

​

In de maand februari ben ik vaker bij de dokter langs geweest dan in heel 2022 samen. Een huidinfectie en hevige koorts werd nogal onfortuinlijk opgevolgd door een hondenbeet in mijn voet, waardoor ik vrijwel een maand stil lag met het sporten. Reken daar de zorgen voor een baby bij en je begrijpt dat terug in actie komen best als een opgave kan aanvoelen. Dus ‘ja’, ook als sport- & bewegingspsycholoog ben ik gevoelig voor de psychologische uitdagingen van een heropstart na blessure of lang stilzitten.
 
Toevallig of gelukkig mocht ik vorige week een webinar geven aan leden van het Helan ziekenfonds over ‘mild zijn voor jezelf’ of het psychologische concept van ‘zelfcompassie’. Vanuit mijn motto ‘practice what you preach’ paste ik Paul Gilberts model rond de drie emotieregulatiesystemen toe op mijn eigen terugkeer naar sport en beweging.
 
Ons gevaarsysteem wordt geactiveerd wanneer we een bedreiging waarnemen. In mijn geval was er de angst om niet volledig te herstellen en vaardigheden of mogelijkheden te verliezen. De interne criticus in mijn hoofd greep deze angst aan om dan met momenten:

• hard te zijn voor mezelf (“Kom uit je zetel en doe iets, tamme zak” = fight respons).
• weg te vluchten van enige fysieke activiteit (“Alle wondes moeten eerst nog beter genezen!” = flight respons).
• te blokkeren en twijfelen wat nu het beste is (= freeze respons).

 
Het jaagsysteem wordt geactiveerd wanneer we doelen en erkenning nastreven. Er was het verlangen om weer te gaan trainen en het oude niveau te herwinnen. Dit leidde echter in het begin ook tot een te grote focus op de cijfertjes en verschillende parameters. Het tempo was te traag, de hartslag te hoog, de gelopen afstand te weinig… Plots lag zelfs mijn professionele waarde op tafel in mijn hoofd. “Komaan, als sportpsycholoog en running therapeut in opleiding kan je toch niet achteraan hollen, je moet het goede voorbeeld geven”. Niet echt mild voor mezelf en allesbehalve productief voor herstel.
 
Ten slotte, wordt het zorgsysteem geactiveerd wanneer we ons veilig, zeker en verbonden voelen met anderen en onszelf. In mijn geval kreeg ik bijvoorbeeld extern steun van mijn vrouw die dagelijks de wonde hielp verzorgen. Maar ik moest dus ook zelfcompassie oefenen naar mezelf toe. Ook al kon ik niet intensiever sporten, ik kon wel opbouwen met rustig wandelen met de hond of met gezond te proberen eten. In plaats van te jagen op cijfertjes, richtte ik mijn aandacht tijdens die eerste loopjes vooral op waarom het nu zo goed voelde terug in beweging te zijn. Terwijl ik rustig liep, liet ik mijn aandacht glijden naar het ontdekken van de ontluikende lente in de natuur. Ik focuste op het aangename gevoel van mijn lichaam terug in beweging te brengen (in plaats van te luisteren naar de interne criticus in het hoofd). Een mooie toepassing van wat ik leer in mijn opleiding rond Focusing. 

Door aandacht te besteden aan zelfcompassietechnieken en het activeren van het zorgsysteem kon ik makkelijker progressie zien en beleefde ik plezier en genot aan de heropbouw. Af en toe een ‘beginners mindset’ opzoeken kan net heel verrijkend zijn om nieuwe inzichten te verkrijgen. Hierdoor werd ik tijdens het lopen zelfs creatief en bedacht ik alvast enkele oefeningen die ik later als running therapeut in de praktijk wil delen met cliënten.
 
Misschien kun jij deze drie systemen ook toepassen op een situatie waar jij mee worstelt? Neem gerust contact op je hiermee te helpen! Of misschien denk je dat iemand anders er baat bij zou hebben deze oefening te doen? Deel deze blog dan gerust! 

Aan het lopen met mijn eigen hond Chester

Beweeg jij af en toe? Of sport je vaak? Kom je vaak buiten in de natuur voor een frisse neus? En reikte deze frisse wind tot in je bovenkamer dat je alles meer een plaats kon geven? Er zijn tal van voordelen die zowel in de wetenschap als in je naaste kringen bewezen zijn waarom sporten en bewegen goed voor je is. Maar wat juist, wanneer en hoe leg ik graag uit in een webinar voor Sporta - Zeker Sporten. 

PRAKTISCHE INFO
Datum: Dinsdag 11 april 2023 - 20u
Duurtijd: 30-40 min excl. aansluitende Q&A
Onderwerpen: Realistisch verwachtingspatroon bij sporten en bewegen, voordelen, mythes,...
Prijs: Gratis voor deelnemers Expeditie Natuurpunt 2023 en ZS-leden - €7 voor andere deelnemers

Meer info en inschrijven: https://www.zekersporten.be/webinar-verfrissing-in-de-bovenkamer-door-natuur-en-fysieke

Deze blogtekst is gebaseerd op mijn bijdrage voor de campagne 'Samen Sport Je Meer' van Sport Vlaanderen. Samen met andere beweegexperts mocht ik acht weken lang tips geven om mensen te helpen hun sportieve voornemens waar te maken. In mijn vierde en laatste bijdrage bekeek ik de voor- & nadelen van activity trackers voor recreatieve sporters.

Cijfertjes zijn weliswaar niet weg te denken in de moderne sportbeoefening, maar ze zijn zeker niet heilig als het aankomt op onze psychologie en motivatie.

Pro:

• Het is nog nooit zo makkelijk geweest om gepersonaliseerde beweegdata beschikbaar te hebben. Je hoeft enkel iets rond je pols of in je broekzak te dragen. Deze technologie wordt ook steeds goedkoper en makkelijker te integreren.
• Activity tracking kan de motivatie helpen door tijdige feedback of herinneringen te geven over je activiteitsniveau, waardoor je in het moment zelf kan beslissen om het zitten even te doorbreken en te gaan bewegen.
• Het laat je zo ook toe bewuster te worden van bepaalde patronen in je activiteitsniveau waardoor je tijdig geïnformeerde aanpassingen kan maken. Vb. als je merkt dat je stilvalt naarmate dat de werkweek vordert, kan het goed zijn je sportbuddy te vragen een extra beweegmoment in te plannen op donderdag of vrijdag.
• De technologie helpt je je doelen te visualiseren, wat het abstracte ‘gezonder leven’ tastbaar en zichtbaar maakt. Terugblikken op je progressie en toekomstige doelen bijsturen wordt daardoor des te makkelijker.
• Verschillende platformen bieden de kans tot een gezonde dosis competitie onder vrienden die je aanzet om door te gaan en net dat tikkeltje meer te bewegen. De online gemeenschap kan ook een bron van complimenten en aanmoediging zijn voor al je inspanningen.

​Contra:

• Terwijl de betaalbaarheid van activity trackers omhoog gaat, breiden ook de mogelijkheden van de technologie uit. Zo krijg je steeds het gevoel dat een duurder toestel toch nog net wat accurater of die ene extra parameter meet. Deze extra toeters en bellen zijn meestal niet noodzakelijk voor de recreatieve sporter. Keep it simple!
• Sommige mensen ontwikkelen een afhankelijkheid van hun beweegdata en raken niet meer gemotiveerd zonder. Zo kunnen sommige sporters een fantastisch mooi tochtje achter de rug hebben, maar balen ze enorm als hun tracker het niet geregistreerd heeft… Alsof de inspanning niet telt als er geen bewijs van is!
• Anderen raken dan weer ontmoedigd door de constante competitie online of de drang om steeds maar weer betere cijfers te kunnen voorleggen. Deze druk biedt geen gezonde motivatie op lange termijn en kan voor sommigen zelfs leiden tot beweegverslaving.

Het eindadvies is dan ook om enerzijds dankbaar gebruik te maken van technologie waar het ons kan helpen om onze doelen vorm te geven, op te volgen en ons te laten aanmoedigen. Anderzijds moeten we waakzaam zijn voor de gevaren waarbij we afhankelijk worden van cijfertjes en het contact verliezen met ons eigen lichaam en geest. Durf dan ook gerust eens je activity tracker thuis te laten om vrij te bewegen. De mens blijft immers een gevoelsdier en bewegen is een lichamelijke activiteit die vooral ook bewust ervaren moet worden!