Beweeg jij af en toe? Of sport je vaak? Kom je vaak buiten in de natuur voor een frisse neus? En reikte deze frisse wind tot in je bovenkamer dat je alles meer een plaats kon geven? Er zijn tal van voordelen die zowel in de wetenschap als in je naaste kringen bewezen zijn waarom sporten en bewegen goed voor je is. Maar wat juist, wanneer en hoe leg ik graag uit in een webinar voor Sporta - Zeker Sporten. 

PRAKTISCHE INFO
Datum: Dinsdag 11 april 2023 - 20u
Duurtijd: 30-40 min excl. aansluitende Q&A
Onderwerpen: Realistisch verwachtingspatroon bij sporten en bewegen, voordelen, mythes,...
Prijs: Gratis voor deelnemers Expeditie Natuurpunt 2023 en ZS-leden - €7 voor andere deelnemers

Meer info en inschrijven: https://www.zekersporten.be/webinar-verfrissing-in-de-bovenkamer-door-natuur-en-fysieke

Deze blogtekst is gebaseerd op mijn bijdrage voor de campagne 'Samen Sport Je Meer' van Sport Vlaanderen. Samen met andere beweegexperts mocht ik acht weken lang tips geven om mensen te helpen hun sportieve voornemens waar te maken. In mijn vierde en laatste bijdrage bekeek ik de voor- & nadelen van activity trackers voor recreatieve sporters.

Cijfertjes zijn weliswaar niet weg te denken in de moderne sportbeoefening, maar ze zijn zeker niet heilig als het aankomt op onze psychologie en motivatie.

Pro:

• Het is nog nooit zo makkelijk geweest om gepersonaliseerde beweegdata beschikbaar te hebben. Je hoeft enkel iets rond je pols of in je broekzak te dragen. Deze technologie wordt ook steeds goedkoper en makkelijker te integreren.
• Activity tracking kan de motivatie helpen door tijdige feedback of herinneringen te geven over je activiteitsniveau, waardoor je in het moment zelf kan beslissen om het zitten even te doorbreken en te gaan bewegen.
• Het laat je zo ook toe bewuster te worden van bepaalde patronen in je activiteitsniveau waardoor je tijdig geïnformeerde aanpassingen kan maken. Vb. als je merkt dat je stilvalt naarmate dat de werkweek vordert, kan het goed zijn je sportbuddy te vragen een extra beweegmoment in te plannen op donderdag of vrijdag.
• De technologie helpt je je doelen te visualiseren, wat het abstracte ‘gezonder leven’ tastbaar en zichtbaar maakt. Terugblikken op je progressie en toekomstige doelen bijsturen wordt daardoor des te makkelijker.
• Verschillende platformen bieden de kans tot een gezonde dosis competitie onder vrienden die je aanzet om door te gaan en net dat tikkeltje meer te bewegen. De online gemeenschap kan ook een bron van complimenten en aanmoediging zijn voor al je inspanningen.

​Contra:

• Terwijl de betaalbaarheid van activity trackers omhoog gaat, breiden ook de mogelijkheden van de technologie uit. Zo krijg je steeds het gevoel dat een duurder toestel toch nog net wat accurater of die ene extra parameter meet. Deze extra toeters en bellen zijn meestal niet noodzakelijk voor de recreatieve sporter. Keep it simple!
• Sommige mensen ontwikkelen een afhankelijkheid van hun beweegdata en raken niet meer gemotiveerd zonder. Zo kunnen sommige sporters een fantastisch mooi tochtje achter de rug hebben, maar balen ze enorm als hun tracker het niet geregistreerd heeft… Alsof de inspanning niet telt als er geen bewijs van is!
• Anderen raken dan weer ontmoedigd door de constante competitie online of de drang om steeds maar weer betere cijfers te kunnen voorleggen. Deze druk biedt geen gezonde motivatie op lange termijn en kan voor sommigen zelfs leiden tot beweegverslaving.

Het eindadvies is dan ook om enerzijds dankbaar gebruik te maken van technologie waar het ons kan helpen om onze doelen vorm te geven, op te volgen en ons te laten aanmoedigen. Anderzijds moeten we waakzaam zijn voor de gevaren waarbij we afhankelijk worden van cijfertjes en het contact verliezen met ons eigen lichaam en geest. Durf dan ook gerust eens je activity tracker thuis te laten om vrij te bewegen. De mens blijft immers een gevoelsdier en bewegen is een lichamelijke activiteit die vooral ook bewust ervaren moet worden! 

De Vlaamse Trainersschool heeft opnieuw een sterk aanbod aan bijscholingen verzameld voor het voorjaar van 2023. Ditmaal laten ze de online bijscholingen nog even in de kast tot het najaar en zet men volop in op face to face bijscholingen op locatie. Ik ben blij opnieuw twee thema's op twee verschillende locaties te mogen verzorgen.

Zelfregulatie: je atleet aanzetten tot actief leren
Zelfregulatie verwijst naar processen die een individu in staat stellen zijn doelgerichte activiteiten zelf te sturen doorheen de tijd en veranderende omstandigheden. Dit houdt in dat de persoon zijn gedachten, gevoelens, gedrag en aandacht zelf bijstuurt indien nodig. In een sportcontext kan dit gezien worden als de mate waarin een atleet het eigen leerproces kan sturen, terwijl men ouder wordt, hogere niveaus bereikt, of ook andere eisen buiten de sport ervaart.
Locatie: Sport Vlaanderen Brugge
Datum: 27/04, 19-22u

Meer info & inschrijven:
https://www.sport.vlaanderen/VTS-Bijscholing?activiteitId=117321#

ACT! Een nieuwe manier van omgaan met negatief denken
Deze bijscholing biedt een eerste introductie in Acceptance & Commitment Training in de sport. Deelnemers leren de zes pijlers van deze methode niet alleen theoretisch kennen, maar ook hoe ze er concreet mee in de slag kunnen gaan bij zichzelf en hun sporters.
Locatie: Sport Vlaanderen Willebroek
Datum: 23/05, 19-22u

Meer info & inschrijven:
https://www.sport.vlaanderen/VTS-Bijscholing?activiteitId=117320#


Het volledige aanbod vind je hier.

Deze blogtekst werd geschreven voor de campagne 'Samen Sport Je Meer' van Sport Vlaanderen. Samen met andere beweegexperts mocht ik acht weken lang tips geven om mensen te helpen hun sportieve voornemens waar te maken. In mijn tweede bijdrage stond ik stil bij hoe sportmaatjes elkaar het best kunnen motiveren.

Een motivatiedipje, een te drukke agenda, een verschil in niveau... Is jullie partnership ook al op een obstakel gebotst? Geen nood! Als je elkaar maar blijft motiveren, staat niets een duurzaam verbond als sportbuddy's in de weg.
​
Blijf variëren in je trainingen. Dat voorkomt verveling en houdt je motivatie hoog. Wissel af met je sportbuddy om telkens iets nieuws voor te stellen.

Vier successen. Of het nu gaat over een persoonlijk record of een maand samen sporten, vier elke kleine overwinning! Extra tip: laat de beloning je sportieve voornemens ondersteunen in plaats van ondermijnen. Koop liever samen een nieuw sporttruitje dan jezelf te belonen met fastfood.

Spreek eerlijk en rechtuit. Zit je met een overvolle agenda of gaat je buddy wat te hard voor jou? Durf dit te bespreken en zoek samen naar oplossingen. Open communicatie kan veel misverstanden voorkomen.

Hou elkaar verantwoordelijk. Bekijk samen of jullie nog op schema zitten. Doe dit niet al te dwingend: je moet je buddy ondersteunen, niet controleren. Stuur indien nodig je doel bij.

Toon dankbaarheid. Samen al die tijd vrijmaken en telkens weer opdagen, jullie doen het toch maar! Toon appreciatie en bewondering voor je buddy. Dat kan zowel in woorden als in daden, zoals een traktatie na het sporten.

Bovenal: have fun! Ga samen op zoek naar activiteiten die jullie allebei leuk vinden of wissel op zijn minst af. Vraag je buddy na de activiteit wat hij vandaag het leukste moment vond.

Deze blogtekst werd geschreven voor de campagne 'Samen Sport Je Meer' van Sport Vlaanderen. Samen met andere beweegexperts mocht ik acht weken lang tips geven om mensen te helpen hun sportieve voornemens waar te maken. In mijn eerste bijdrage stond ik stil bij het juist vormgeven van je doelen.

• Jullie willen meer bewegen of blijven bewegen? Mooi! Laat ons dat nog wat specifieker maken. Hoeveel ‘meer’ is voldoende? Maak het concreet en realistisch. Overschat jezelf en je mogelijkheden niet, maar durf jezelf zeker wel uitdagen.

• Ligt je einddoel wat verderop in 2023 (bv. een bepaald event of een symbolische afstand)? Leuk! Denk zeker ook na over de weg erheen. Procesdoelen onderweg naar het grote moment zijn minstens even belangrijk, zo niet belangrijker. Formuleer dan ook voor jezelf aandachtspunten op zowel korte (één workout, deze week) als middellange termijn (deze maand, komende drie maanden). Stel dat je op het einde van het seizoen een goede prestatie wil neerzetten met je buddy in de padelclub. Of wacht, laat ons dat specifieker maken. Jullie willen top 10 worden in jullie huidige ranking! Dan kan je deze week nog extra aandacht beginnen besteden aan jullie communicatie tijdens het sparren. Op de middellange termijn kan je eens duo’s uit een hogere ranking uitdagen om nieuwe speelstijlen te leren kennen. Beide procesdoelen zullen bijdragen tot jullie einddoel om een mooie positie te behalen.

• Je doelen specifiek en meetbaar maken is één ding, maar wist je dat je ook gerust leerdoelen voor beweging kan formuleren? Stel dat je bijvoorbeeld wekelijks gaat zwemmen. Een leerdoel zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat je nagaat of je je beter voelt bij een ochtendsessie of een avondlijke zwempartij. Of wanneer je je comfortabel voelt bij de ontspannende yin yoga, waarom probeer je deze week niet eens de actievere vinyasa yoga? Ga op onderzoek om te ontdekken wat het beste werkt voor jou en waarom! Voldoende zelfkennis zet je op weg naar een leven lang bewegen. No brain, no gain!

• Het is belangrijk dat jij jouw doelen bepaalt en je je niet laat beïnvloeden door wat alle anderen wil bereiken (bv. het gekende “maatje minder”-doel). Wat wel belangrijk is dat je jouw doel bekijkt binnen je ruimere omgeving. Zorg dat je je doel hiermee afstemt. Stel je concreet de vraag wie en wat je wanneer nodig hebt om jou doel te laten slagen en de weg erheen vol te houden. Dit noemen we een systeemdoel. Je hebt bijvoorbeeld besloten dat je crawl wil leren zwemmen dit jaar. Om je slaagkansen te verhogen wil je op zoek naar een begeleide groepsles voor volwassenen bij de lokale zwemclub. Je vraagt je partner of die op woensdagavond op de kinderen kan passen zodat jij deze lessen kan volgen. Eenmaal gestart met de lessen merk je daar al snel dat je best een zwemplankje voor jezelf aanschaft om bij je eigen trainingen aan je beentechniek te werken.

• En ten slotte: waarom?? Je weet intussen wat je wil bereiken en hoe je dat kan doen, maar waarom wil je dit doel bereiken? Personen die een diepere reden kunnen koppelen aan hun sportief doel zijn gemotiveerder en beter gewapend tegen uitdagingen of tegenslagen. En nu hoor ik je misschien denken “Dat weet ik toch al? Ik wil gezonder zijn”. OK, maar waarom wil je gezonder zijn? Wat levert jou dat op? Misschien omdat het waardevol is voor jou lang fysiek fit te kunnen blijven voor je familie. Of omdat een goede fysieke gezondheid je in staat stelt nog enkele avontuurlijke reizen te maken waar je van droomt. Find your why!

Als je al deze tips kan vorm geven, dan zou jouw doel van ‘meer bewegen’ al iets beter afgelijnd moeten zijn en kan je tastbaar aan de slag met jouw sportieve voornemens!

Hopelijk hebben jullie ondanks de vroege uitschakeling van de Rode Duivels en de vele (terechte) ethische discussies allemaal een beetje kunnen genieten van een mooie potje voetval op het WK in Qatar. Op vlak van sportpsychologie vloeide hier ook heel wat inkt over in de pers! Enkele collega’s werden gecontacteerd om hun mening te geven. Een bloemlezing*:
 

• Hoe lap je een team zo snel mogelijk terug op na een nederlaag? Collega Jens Van Lier lichtte dit toe aan VRT. 
• Was de discussie tussen De Bruyne en Alderweireld nu net een goed of slecht teken voor de groepsdynamiek? Collega Michael Verschaeve gaf duiding aan Het Laatste Nieuws. 
• Professor Paul Wylleman vertelde op Radio 1 over de nood aan stress voor goede prestaties en hoe je dat als coach het beste kan aanpakken. 
• Collega Ellen Schouppe mocht dan weer duiding geven bij het Nieuwsblad over de mentale impact op sporters om van de ene op de andere moment gebrandmerkt te worden van held tot antiheld. 
• Duitsland bood als één van de weinige landen een stilzwijgend protest met hun groepsfoto op het WK. Sommigen beweerden dat Die Mannschaft hierdoor te weinig met de prestaties bezig waren. Professor Nico Van Yperen vindt dit onzin (en ik trouwens ook). 
• Het succes van Nederland maakte trouwens dat sommige spelers als Dumfries en Vlap openhartig waren over de rol van hun sportpsycholoog bij deze goede prestaties.
• En dan is er nog de psychologie van de strafschop, want dat is zeker geen stukje lotterij. Opnieuw professor Van Yperen aan het woord hier in het Nederlands en dé wetenschappelijke autoriteit over dit onderwerp, Geir Jordet, hier (in het Engels). 

*Mogelijk zullen enkele van deze artikels spoedig achter een betaalmuur verdwijnen. Hiervoor mijn excuses!

Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! ​

Wist je dat angstproblemen en depressieve symptomen de meest voorkomende mentale problemen zijn? Zeker sinds de coronacrisis en de lockdowns lijken deze nog meer voor te komen. Vooral onder jongeren schoten de cijfers nog verder de lucht in. Om dit bespreekbaar te maken lanceerde Sofie Steenhaut 'Club Angst'. Ze heeft zich zelf sinds haar tienerjaren doorheen paniekaanvallen en een angststoornis moeten worstelen. Om anderen te helpen en het onderwerp nog meer uit de taboesfeer te halen creëerde ze een podcast waarin ze in gesprek gaat met lotgenoten en experts om het thema door te lichten. Angst en puberteit, relaties, social media, stigma, werk vinden, hulpverlening opstarten, ... Het komt allemaal aan bod.

Naast de inhoudelijke waarde van deze podcast moet vooral ook de vormgeving geprezen worden. Sofie maakt de serieuze topics luchtig en doorspekt de gesprekken met leuke memes en kwinkslagen. Hier is ongelooflijk veel tijd en aandacht ingekropen en het resultaat mag er absoluut zijn. 

Voor mij is deze podcast een must listen om als leek deze problematiek en de mensen die eronder lijden beter te begrijpen.    
​
Beluister de podcast via je favoriete kanaal of start via de VRT website. 

Sport en beweging is een geweldig middel om zorg te dragen voor je fysieke en mentale gezondheid. Vele mensen zouden er baat bij hebben om meer te bewegen. Maar voor sommigen kan de relatie met beweging echter problematisch worden. In mijn laatste blog van 2022 voor Gezond Sporten Vlaanderen wil ik dan ook even focussen op de zeldzamere – en daarom helaas vaak over het hoofd geziene – groep individuen die ongezond veel beweegt.

Wanneer kunnen we spreken van een beweegverslaving? Hoe raakt iemand verslaafd aan sporten? Wat zijn de symptomen van overmatig sporten? Ontdek het op de website van Gezond Sporten Vlaanderen!

Een slanker, strakker of knapper lichaam is voor vele vrouwen een motivatie om te beginnen sporten en bewegen. Maar de ene motivatie om te sporten en bewegen is de andere niet volgens het onderzoek van Segar en collega’s. Sterker nog, op het lichaam gefocuste motieven leiden er op lange termijn paradoxaal net toe dat vrouwen minder gaan bewegen.
​
Vanwaar dit tegenstrijdige negatieve effect?

• Voldoende bewegen om de slankere en strakkere lichaamsvorm te behouden concurreert met heel wat andere prioriteiten in ons leven en geraakt dan meestal ook op de achtergrond na een tijdje.
• Veel vrouwen gaan initieel harder en meer sporten om gewichtsverlies te bekomen – vaak vanuit een ‘no pain, no gain’-mindset – maar hierdoor vinden ze de fysieke activiteit niet per se aangenaam. Integendeel, vaak is het een zoveelste ‘moeten’.
• Deze twee aspecten maakten dat vrouwen die begonnen te bewegen voor lichaamsgerichte redenen meer negatieve gevoelens kunnen ervaren voor, tijdens en na het sporten.

De wens om slanker of strakker te zijn helpt dus misschien om bewegingsactiviteiten te starten, maar niet om ze vol te houden. Exploratie van motieven is dan ook vaak de eerste stap bij een intakegesprek bij mij in de praktijk.

Een laatste belangrijke observatie is dat deze effecten aanwezig waren voor alle vrouwen los van het feit of ze nu een hoog of laag BMI hadden. Dit toont nog maar eens hoe sterk de invloed van media en cultuur is op het slankheidsideaal van vrouwen!

Bron: Segar, M., Spruijt-Metz, D. & Nolen-Hoeksema, S. Go Figure? Body-Shape Motives are Associated with Decreased Physical Activity Participation Among Midlife Women. Sex Roles. 54, 175–187 (2006). https://doi.org/10.1007/s11199-006-9336-5


Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! 

In de stadia zal je geregeld eens ‘We are the Champions’ van Queen horen knallen uit de boxen. Deze anthem is de climax voor sportfanaten na de overwinning van hun team. De meesten zullen dit nummer dan ook als Queens ultieme nummer voor sport en prestatie beschouwen.
​
Achter de schermen, in mijn praktijkruimte hoor ik echter vaak een ander nummer van Freddy Mercury & co op repeat.

I want it all, I want it all and I want it now  ​

Dit meesterwerk van Queen (ze hebben er veel…) belicht een andere kant van sport en prestatie. Het gaat over ambitie en drive om dingen gedaan te krijgen.  

A young fighter screaming, with no time for doubt
With the pain and anger can't see a way out
It ain't much I'm asking, I heard him say
Gotta find me a future move out of my way

Jonge (en iets oudere) wolven willen graag vooruit en raken gefrustreerd bij tegenslagen. Blessures, niet-selecties, … zijn tijdverlies op weg naar hun grote doel. Maar daardoor missen ze soms net de leerkansen.

Listen all you people, come gather round
I gotta get me a game plan, gotta shake you to the ground
But just give me, huh, what I know is mine

“Als je het maar hard genoeg wil” denken sommigen. Je tanden in de competitie zetten. In de sportpsychologie spreken we dan van een ego-gerichte oriëntatie. Hoewel de wil om te winnen absoluut noodzakelijk is op topniveau, kan een gezonde topper niet zonder de nodige dosis taakoriëntatie. Focus op jezelf en de eigen prestatie verbeteren (de tegenstand verslaan volgt dan wel).

So I'm living it all, yes I'm living it all
And I'm giving it all, and I'm giving it all

Dus ik zeg dan ook vaak tegen cliënten dat ze tot het uiterste mogen of moeten gaan, maar dat ze wil alles ten volle nog moeten beleven. Anders racen we van training tot training, wedstrijd tot wedstrijd, event tot event… En hopelijk vallen er prijzen te rapen hier en daar. Maar zelfs met of zonder deze beloningen zullen het de ervaringen onderweg zijn die bepalen hoe iemand terugkijkt op alle offers en inspanningen.

I'm a man with a one track mind
So much to do in one lifetime

Ook ikzelf bezondig me hier al eens aan. Prestatiepsychologie, gezondheidspsychologie, rookstop, esports, … Er zijn veel onderwerpen die me boeien en waar ik probeer in mee te zijn. En dan heb ik het nog maar enkel over de professionele doelen! Dus dan focus ik me op een andere zin in het nummer:

Here's to the future
Hear the cry of youth 

Toegegeven, deze interpreteer ik iets té letterlijk. Terwijl het nummer zal verwijzen naar de jonge wolven die veel willen bereiken, focus ik me hier liever op de kreetjes en het geween van mijn kindje die weldra geboren wordt. Laat dat mijn ankerpunt worden om af en toe uit de rat race te stappen!  
​

Zeggen de sporten calcio storico (Italië), kok boru (Kirgizië), makepung lampit (Bali), pehlwani (India) je iets? Hoogstwaarschijnlijk niet. De Netflix docuserie 'Home Game' gaat over unieke sporten en volgt telkens enkele lokale atleten richting een belangrijke wedstrijd of toernooi.

Wat ik zo mooi vind om te zien in deze afleveringen is hoe de lokale cultuur en gemeenschap deze traditionele sporten in leve houden. Neem nu calcio storico uit Florence, Italië, waarbij de vier districten van de stad tegen elkaar strijden in een soort Middeleeuwse rugby. Spelers dienen geboren te zijn in het district dat ze vertegenwoordigen en treden aan in traditionele kledij. Of hoe leuk is het om Balinese boeren tegen elkaar te zien racen met hun waterbuffels in de modderige rijstvelden.

Deze principes gaan terug naar de roots, naar tijden vóór vele sporten een globaal economisch fenomeen werden. De dag van vandaag zie je dit naar mijn gevoel vooral nog in nieuwe urban, extreme of avontuurlijke sporten. 

En daar hebben we nog een andere opvallende link. Al deze traditionele sporten houden een element van gevaar in en lijken iets vaker een oogje dicht te knijpen wat veiligheid betreft. Ik keer terug naar calcio storico. Terwijl ik het eerder omschreef als een vorm van rugby, is het belangrijk om weten dat de bal in het doel kan belanden via vrijwel elk methode. Kopstoten, worstelgrepen, zand in de ogen gooien, ... het is allemaal toegestaan. De passie van de atleten die niet leven van hun sport, maar voor hun sport, maakt dat je deze soms gekke of met momenten onverstandige acties beter begrijpt.

Ik ben fier om te kunnen zeggen dat ik al sporters heb mogen begeleiden uit twee sporten die ook onder de aandacht worden gebracht in de serie, namelijk roller derby en freediving. Met hun roots respectievelijk in de VS en de Filipijnen, was het heel leuk om te zien hoe deze tradities toch zijn kunnen groeien tot nichesporten met een wereldwijde navolging en dat ook deze atleten de meerwaarde van sportpsychologie inzagen. Ik verwacht niet onmiddellijk waterbuffelracers in de praktijk, maar als de kans zich aanbiedt... zeg ik geen nee! 

Als je het mij vraagt, was de CS:GO Major in Antwerpse Sportpaleis hèt sportevent van het jaar. Het officieuze wereldkampioenschap Counterstrike kreeg korte vermeldingen in het nieuws met beelden van de duizenden (!) fans die naar Antwerpen afreisden vanuit de hele wereld (!) voor dit event. Wie de heisa rond deze first person shooter beter wil begrijpen raad ik zeker aan de mini-docu op VTM Go eens te bekijken. Ontmoetingen en interviews met de spelers achter de schermen, verhalen over hun leven als professioneel esports atleet, fysieke en mentale aspecten van deze topsport, de hele scene en industrie rond het gebeuren, … Het komt allemaal aan bod.

Een speciale vermelding voor de deskundige uitleg van onze Belgische Eefje Depoortere aka Sjokz. Mensen die onbekend zijn met esports zullen misschien denken ‘Ah fijn dat ze een Vlaams persoon dit even laten uitleggen voor Vlaamse televisie’, maar dit onderbelicht Eefjes status in de internationale esports scene. Onze landgenote werd immers al meermaals verkozen tot beste esports host ter wereld dankzij haar verslaggeving en presentaties tijdens verschillende wereldkampioenschappen op elk continent. Ze dus niet ‘zomaar een Vlaamse dame met kennis van zake’, maar een wereldautoriteit op het vlak van esports.

Veel kijkplezier via VTM Go!
[Op het moment van schrijven is het onduidelijk hoelang VTM deze docu online zal laten staan]
​

Succesverhalen zijn geweldig om te horen, niet? Maar wat als je het net niet haalt? Daarover gaat deze podcast van Astrid Demeure (MNM) waarin ze enkele Belgische toptalenten interviewt over hun carrière in o.a. voetbal, wielrennen, zwemmen, gymnastiek, tennis en basketbal.

Intrigerende – en met momenten ontroerende – verhalen over wat hen verhinderde volledig door te breken. Een blik voorbij de medailles met verhalen rond blessures, te hoge druk, familieproblemen, de tol van de roem, enzovoort.

Het zijn de verhalen die ik te horen krijg in de praktijkruimte, maar de media zelden of nooit halen. Net daarom vind ik het zo waardevol dat ze wel eens verteld en gedeeld worden. De sporters zijn met momenten ook terecht kritisch voor de rol van sportpsychologen in hun omkadering. Anekdotes die ik zeker meeneem naar de toekomst!

Beluister de podcast via je favoriete kanaal of start via de VRT website. 

Er wordt vaak geschreven over de geschiedenis van verschillende sporttakken. Zelden wordt er echter aandacht besteed aan de geschiedenis van beweging op zich. Sinds wanneer schrijft men aanbevelingen over fysieke activiteit als gezond tijdverdrijf? Het antwoord: al heel lang.

Bill Hayes neemt je in Sweat mee doorheen de geschiedenis en via een mix van persoonlijke anekdotes en boeiend historisch materiaal (of zijn zoektocht ernaar) vertelt hij de lezer hoe het beeld en nut van beweging veranderd is doorheen de eeuwen. Zijn leidraad? Het historische traktaat ‘De Arte Gymnastica’ van Giraloma Mercuriale uit 1573.

Van Plato uit de Oudheid over Jane Fonda’s aerobics lessen tot onze moeilijke relatie met fysieke activiteit in de 21ste eeuw. Hoewel het onderwerp historisch wordt benaderd, heb je nooit het gevoel een geschiedenisboek te lezen. Op een luchtige manier benadert Hayes de geschiedenis van beweegvormen als lopen, zwemmen, boksen, fitness, enzovoort.

​Een persoonlijke plus vond ik dat in mijn editie van het boek elk hoofdstuk aangevuld werd met historische afbeeldingen of foto’s die Hayes oprakelde uit archieven over heel de wereld. Dit toont hoezeer onze kijk op beweging doorheen de eeuwen is veranderd… of net hardnekkig hetzelfde is gebleven!

​Psycholopen. Ja, dat lees je goed. Wat als wandelen en lopen een vaste aanvulling zou zijn in de behandeling van psychologische problemen, naast medicatie of psychotherapie? Ikzelf ben daar al jaren van overtuigd, maar collega-psychologe Kirsten Plessers schreef alle evidentie hiervoor haarfijn uit in dit leuke boek.

Ze gaat evenwel ook nog een stap verder door niet alleen de helende werking van lichaamsbeweging te beschrijven, maar ook het preventieve en beschermende karakter. Als dat je nog niet genoeg zou overtuigen om het ‘psycholopen’ een kans te geven, helpt ze je in de laatste hoofdstukken ook op weg om wandelen of lopen een plek te geven in je dagdagelijkse leven. Daarbij slaat ze niet de platgetreden weg in van doelen stellen en schemaatjes, maar stimuleert ze een persoonlijke zoektocht naar waarom dit waardevol kan zijn voor jou en hoe je je aandacht er op een juiste manier bijhoudt.
​
Een aanrader voor iedereen die nog meer waarde wil halen uit zijn beweegmomenten en zeker ook voor mensen die niet warm worden van al dat ‘moeten bewegen’. Geef jezelf de kans om een andere manier te ontdekken! 

Heeft het veel zin mensen te waarschuwen (lees: bang te maken) met de nadelige effecten van hun gedrag op de gezondheid op lange termijn? Niet zo veel volgens nieuw onderzoek! Ons brein heeft namelijk drie mechanismen die ervoor zorgen dat langetermijnvooruitzichten ook effectief op de lange baan geschoven worden.

• Effort discounting - ‘minder moeite is beter’

Je gedrag veranderen vraagt op zich al aandacht en inspanningen. Daarnaast lijken de gezonde alternatieven op zich ook al meer moeite te kosten op het eerste zicht. Een pizza in de oven steken gaat nu eenmaal sneller dan groentjes beginnen snijden. Het opsteken van de volgende sigaret gebeurt zonder nadenken, terwijl je bewust worden van je rookgedrag toch wel een denkoefening is. En fysieke inspanningen leveren vraagt... om fysieke inspanningen te leveren (terwijl Netflix helemaal vanzelf voor jou al de volgende aflevering start!). We zijn evolutionair geprogrammeerd om energie te sparen wanneer mogelijk. Alles wat dan ook op lange termijn inspanning vraagt, gaat door ons hoofd als minder waardevol worden beschouwd.

• Delay discounting - ‘liever een kleine beloning nu dan een grote beloning veel later’

Tonnen studies tonen aan dat de meerderheid van de mensen liever onmiddellijk 2€ zou krijgen, dan een maand te wachten op 5€, wanneer ze voor de keuze worden gesteld. Daarenboven verkiezen we tastbare beloningen boven minder of niet tastbare voordelen. Die heerlijk geurende, warme chocoladekoek kan ik nu al in mijn mond steken en proeven, terwijl ik een minder hoog vetpercentage binnen X aantal jaar helemaal niet ga kunnen opmerken. Nu een sigaret opsteken om de ontwenningsverschijnselen te verdrijven is tastbaarder dan het beloofde idee om mentaal vrij te zijn van de nicotine. Nu gaan zweten voor een workout is dan misschien wel tastbaar, maar niet zo aangenaam. Terwijl mijn zetel met een dekentje in het herfstweer wel instant comfortabel aanvoelt.

• Beliefs distortion - ‘bevestiging zoeken voor gewenste resultaten'

Ons hoofd gaat graag op zoek naar evidentie voor het huidig gedrag dat onze voorkeur uitdraagt. Dat kan allemaal wel zijn dat als we sporten we gezonder zullen zijn binnen 30 jaar wanneer we op pensioen zijn, maar 'gaan we tegen dan wel nog een pensioen hebben?'. Of 'ge moet toch van iets doodgaan!'. Het neerhalen van informatie die tegenstrijdig is met onze huidige overtuigen geeft rust aan het hoofd. 

Samen werken deze drie mechanismen goedbedoelde langetermijnadviezen heel hard tegen!

Wat is dan wel de oplossing om mensen te overtuigen om nu al gezond gedrag te beginnen stellen? De mens is een beestje die houdt van snelle beloningen, dus het is fundamenteel dat we zoeken naar de positieve associaties en emoties bij nieuwe voedingspatronen, bewegingsactiviteiten en een rookvrij leven! In begeleidingen ga ik dan ook aan de slag met het denken over gezond gedrag én het goed in je vel voelen bij het verkennen van nieuw gezondheidsgedrag.

Bron : Maltagliati, S.& Sarrazin, P. & Fessler, L. & Lebreton, M. & Cheval, B. (2022). Why people should run after positive affective experiences, not health benefits. 10.51224/SRXIV.164.



Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! ​

Na de zomer vragen veel bedrijven traditioneel terug workshops en infosessies aan. Zo mocht ik deze maand heel wat werknemers warm maken om een rookstop te overwegen. Belangrijk om weten is dat ik rokers geen angst aanjaag door akelige prentjes te tonen van de gigantische lange lijst aan medische aandoeningen die je kan oplopen van het roken. Wel wil ik mensen informeren dat de tabaksindustrie hun klanten lang niet alles vertelt over hoe de sigaret in elkaar zit. We weten allemaal dat er nicotine en teer inzit. Maar er zitten heel wat meer stoffen in je sigaret.

De hele lijst van stofjes gaat richting 4000 verschillende bestanddelen. Belangrijk om te weten is dat vrijwel niets er toevallig in zit. Het is niet dat de tabaksindustrie hun afval dumpt bij hun klanten. Vrijwel elke stof heeft een functie! Een kleine selectie:

• Ammoniak die aanwezig is heel wat schoonmaakmiddelen. Functie: trager opbranden van de sigaret en snellere opname van nicotine en dus verslaving van het verslavende karakter! 
• Benzeen komt voor in petroleum, lijm, verf en oplosmiddelen. Functie: zorgt voor het vlotter aansteken van de sigaret.
• Cadmium is een stof die ook te vinden is in batterijzuur. Functie: deze stof is aanwezig in de sigaret ten gevolge van het sterk bemesten van de industriële tabaksplantages.
• Polonium, een radioactieve stof die van nature aanwezig is in de chemische structuur van het tabaksblad. Deze stof werd in 2006 gebruikt om de Russische protesteerder Alexander Litvinenko te vergiftigen. Terwijl dit niet betekent dat de tabaksplant standaard radioactiviteit uitstraalt, komt deze stof wel vrij bij het roken (= verbranden) van de sigaret.
• Daarnaast zijn er ook heel wat voedingsstoffen toegevoegd. Bijvoorbeeld suiker als smaakstof en om het verslavend karakter te verhogen, chocoladearoma's (die de longen meer open zetten) en vroeger menthol voor een frissere adem en irritaties aan de keel te verminderen (maar eveneens een diepere inhalatie veroorzaken). Belangrijk om hier te beseffen is dat producten die veilig zijn in voeding, niet noodzakelijk veilig blijven bij verbranding!

En zo kan de lijst wel nog even doorgaan! Rokers ademen immers nog meer chemicaliën in. Denk aan butaan (aanstekerbrandstof), arseen (rattenvergif), formaldehyde (lijken balsemen), ... Die stofjes allemaal verder verklaren is misschien stof (*kuch - pun intended*) voor een volgende blog. Of misschien een podcast in de toekomst...?

Ik denk dat ik een ongelooflijk irritant persoon ben om mee te discussiëren. Ik kies zelden tot nooit een zwart-wit standpunt. Ik hou ervan om te nuanceren en – mede door de vele verhalen die ik als psycholoog hoor – andere perspectieven te belichten. Zo krijgen we bijvoorbeeld vaak genoeg te horen dat constant zitten niet goed is voor onze gezondheid. Nieuw onderzoek brengt hierin echter wat nuance door te stellen dat niet alle zittende activiteiten gelijkaardig zijn in hun impact op onze mentale gezondheid.

​Hiervoor kunnen we kijken naar vier criteria:

• Sociale interactie: promoot de zittende activiteit interactie of eerder isolatie?
• Nieuwigheid: is dit een repetitieve, gekende zittende activiteit of brengt het iets nieuws?
• Keuze: hoeveel keuzevrijheid versus controle ervaart de zittende persoon?
• Cognitie: is de zittende activiteit mentaal stimulerend?

Hieruit komen verschillende soorten sedentair gedrag naar voor:

1. Repetitieve, routineuze activiteiten op jezelf die weinig keuzevrijheid in zich dragen. Denk aan autorijden (in de file), staren naar weinig engagerende televisie, hersenloos scrollen op social media of monotone taken aan je bureau.
2. Sedentaire activiteiten op jezelf die je vrijwillig kiest en gemiddelde cognitieve stimulatie bieden. Denk aan lezen, gamen, chatten of online interactie met mensen, breien, …
3. Interactieve zelfgekozen, zittende activiteiten die mentaal stimuleren en veel nieuwigheid inhouden. Denk aan board games, interactieve games, volwassenenonderwijs, discussiegroepen, …

De auteur haalt aan dat niet alle zittende gedrag op één hoop gegooid mag worden. Het mag duidelijk zijn dat sedentaire activiteiten in categorie 3 meer positieve effecten zullen hebben op onze mentale gezondheid dan de activiteiten in categorie 2, die op hun beurt ook weer betere effecten zullen hebben dan deze in categorie 1. Ga dus geregeld eens na in welke mate de verschillende criteria aanwezig zijn in jouw zittende activiteiten.

​Bron:
Taylor, W. C. (2021). Understanding variations in the health consequences of sedentary behavior: A taxonomy of social interaction, novelty, choice, and cognition. Journal of Aging and Physical Activity, 30(1), 153-161. DOI: 10.1123/japa.2020-0360 PMID: 34257158.



Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! ​

Verschillende media berichtten in september over het fenomeen ‘quiet quitting’, ofwel je werk afbakenen tot het strikt noodzakelijke. Er valt heel wat te zeggen over deze trend en het label, maar mij deed het vooral nadenken over de mogelijke rol van een prestatiepsycholoog in dit fenomeen. Volgens de definitie houdt een prestatiepsycholoog zich bezig met de psychologische factoren die optimale menselijke prestatie beïnvloeden. Mijn vraag in het licht van de hele ‘quiet quitting’-discussie is: ‘optimaal voor wie’?
​
De meeste prestatiepsychologen die ik ken, richten zich op het helpen van mensen om de hoogst mogelijke resultaten te behalen in sport, business of performance arts. Dus dan zou 'optimaal' betekenen 'proberen deel uit te maken van de 1% elite', in wat je ook nastreeft.

Maar kunnen prestatiepsychologen ook een rol spelen bij het helpen van mensen om hun optimale balans in prestatie en welzijn te bereiken? In de meeste gevallen zou dat betekenen dat je het elite-einddoel van 1% loslaat en met je cliënt werkt rond een persoonlijke definitie van succes volgens de mogelijkheden van het individu en zijn of haar context.

Ik geloof dat de meeste prestatiepsychologen zullen beweren dat ze wel degelijk prestatie en welzijn hand in hand willen laten gaan, zelfs voor hun 'high potentials'. Naar mijn gevoel is er echter een dunne lijn en subtiel verschil tussen mensen 'helpen opofferingen te maken’ en/of 'helpen grenzen stellen'.
Dit geldt al helemaal als de prestatiepsycholoog wordt binnengebracht door de overkoepelende organisatie om de individuele high performers te gaan bijstaan. Met wiens definitie van succes werken we dan?

Langs de andere kant merk ik in de praktijk ook dat er heel wat individuele cliënten zijn die goed genoeg weten dat ze nooit tot de 1% beste zullen behoren, maar wel ‘willen denken, ademen en leven als de toppers’. Maar waarom zou je een levensstijl willen aannemen waarop jouw leven en omgeving niet is afgesteld en het ook nooit zo zal zijn omdat je niet bij dat selecte groepje van high potentials hoort en dus ook geen gelijkaardige kansen krijgt? Daar is overigens niets mis mee!

Ik herinner mezelf hier steeds aan een citaat van een elite wingsuitpiloot die ik mocht interviewen in het kader van mijn thesisonderzoek naar de mentale vaardigheden van extreme sporters: “Niet iedereen kan Michael Schumacher zijn, maar iedereen kan zijn auto de winkel uitrijden en deze machine gebruiken als een praktisch hulpmiddel om hun leven te verrijken en leuker te maken”. Hij zag te veel recreatieve skydivers die zich racepiloten waanden. In zijn setting heeft dit jammer genoeg noodlottige gevolgen. Maar ook dichterbij de dagdagelijkse praktijk zie en hoor ik de verhalen van slaapkamergamers die continu grinden om misschien ooit opgepikt te worden door een topteam. Of de getuigenissen van Nado Vlaanderen over recreatieve wielrenners die preparaten slikken of na blessure snel terug op hun fiets springen ‘omdat de toppers dit toch ook doen’. De contexten zijn steeds verschillend en dus niet afgestemd op de persoonlijke situatie en leefwereld van de persoon.

Ik hoop dan ook dat prestatiepsychologen zich niet enkel kunnen bezighouden met de high potentials, maar ook de nodige nuance kunnen en mogen brengen bij het brede publiek om iedereen top te laten zijn volgens zijn of haar eigen mogelijkheden. Prestatiepsychologen mogen in ieder geval niet gewoon gaan kopiëren en plakken wat de toppers aan het doen zijn – zelf als dat de vraag van de cliënt zou zijn.




Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! ​

Soms is het roken geen bewuste beslissing, maar een gevoel die je overvalt. Een drang waar het hoofd niets over te zeggen heeft. Met een cliënt met militaire ervaring kwamen we onlangs op een leuke metafoor hiervoor. Het roken kan soms zijn als een sluipschutter. Stel dat je alle technieken die je kent toepast om van je rookstopplan een succes te maken en toch overvalt je op een avond een onweerstaanbare drang dat je niet had kunnen voorzien. Waakzaamheid is hier aangeraden.

Enkele tips hoe je de sluipschutter te slim af kan zijn:
o Loop niet in het wilde weg op iets af, hij zal je te pakken krijgen. Voorbeeld: Ga je een avondje uit? Wat zijn de valkuilen en triggers om te roken? Hoe zal je je hiertegen beschermen?

o Pas je levensstijl aan zodat je weerbaarder bent tegen deze onzichtbare tegenstander. Mensen die in het algemeen gezond eten, voldoende bewegen en aandacht hebben voor hun mentale gezondheid kunnen beter het hoofd koel houden als ze de blik van een sluipschutter op zich voelen.

o In een nieuwe omgeving? Scan de omgeving en jezelf. Waar zou de sluipschutter zich kunnen verschuilen? Misschien schuilt het gevaar wel in die aardige gesprekspartner die blijkt te roken. Of misschien wel in jezelf doordat je voelt dat je zin hebt om de remmen even los te laten. Dat mag je zeker doen hoor, maar zorg dat je niet zo ver gaat dat je je harde werk rond de rookstop laat varen.

o Heb je de sluipschutter opgemerkt en dreigt hij je zelfcontrole uit te schakelen? Time to blow his cover! Maak het openbaar, benoem de uitdaging, zeg dat je het even moeilijk hebt. Ga het gesprek aan met je omgeving, hetzij als afleiding, hetzij als klankbord. Doe even iets anders.

De laatste maanden merkte ik op dat er wat beweegt in de literatuur rond goal setting (doelen stellen). Het gekende en vaak gebruikte acroniem SMART komt onder vuur te liggen. SMART stelt dat je doelen Specifiek, Meetbaar, haalbaar (‘Achievable’), Realistisch en Tijdsgebonden moeten zijn. Vooral het specifieke karakter van doelen krijgt kritiek (vb. ‘Vandaag wil ik 1000 stappen meer zetten dan gisteren’). Net zoals ik steeds duidelijk maak dat sportpsychologie (als onderdeel van prestatiepsychologie) niet hetzelfde is als bewegingspsychologie (als onderdeel van gezondheidspsychologie), argumenteren onderzoekers dat specifieke doelen dan wel thuis horen in een prestatiecontext, maar misschien niet zozeer in een context voor bewegingspromotie. De logica is hier dat mensen die fysieke activiteit willen integreren in hun dagelijkse leven zijn eerder aan het leren, in plaats van te presteren, en dit vraagt een andere type van doelen stellen.

Zo argumenteren onderzoekers dat specifieke en uitdagende doelen (typisch in een prestatiecontext) op beginners negatieve effecten kunnen hebben, nl. meer stress, perceptie van falen, minder leren, … Eén experimentele studie toonde aan dat, hoewel het type doel niet uitmaakt voor de afgelegde afstand in een wandeling, het gebruiken van ‘open doelen’ (‘Kijk hoe ver je geraakt’) de beste psychologische effecten had op niet-actieve deelnemers, nl. meer interesse om nog eens te wandelen en een gevoel van vrijheid of autonomie.

Deze nieuwe inzichten brengen zoals steeds ook nieuwe vragen. Terwijl we nu voorzichtig kunnen stellen dat niet-specifieke doelen beter werken voor beginnende bewegers, opent zich nu de discussie over welke niet-specifieke doelen we dan best gebruiken. Uit eerste onderzoek blijkt dat het beter is een open doel te gebruiken (‘Kijk hoe ver je geraakt’), dan ‘doe je best’-doelen of ‘ga zo ver als mogelijk’-doelen. Deze laatste zouden immers meer cognitieve inspanning vragen en minder zin geven een fysieke activiteit nogmaals te herhalen. En daar draait het in de bewegingspsychologie natuurlijk wel om: hoe kunnen we mensen helpen beweging aangenaam te vinden en het een vaste plek geven in hun dagelijkse routines?

Bronnen:
Swann, C., Rosenbaum, S., Lawrence, A., Vella, S., McEwan, D. & Ekkekakis, P. (2021). Updating goal-setting theory in physical activity promotion: a critical conceptual review, Health Psychology Review, 15:1, 34-50, DOI: 10.1080/17437199.2019.1706616

Swann, C. & Schweickle, M. & Peoples, G. & Goddard, S. & Stevens, C. & Vella, S. (2022). The Potential Benefits of Non-Specific Goals in Physical Activity Promotion: Comparing Open, Do-Your-Best, and As-Well-As-Possible Goals in a Walking Task. Journal of Applied Sport Psychology. 34. 384-408.10.1080/10413200.2020.1815100. 



Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! ​