Marathons zijn populairder dan ooit, maar is het wel gezond?

Naar aanleiding van een recordopkomst op de marathon van Antwerpen vroeg het Nieuwsblad mijn mening over deze groeiende populariteit van deze mythische afstand.

Originele bron Het Nieuwsblad: https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20241020_96447444

Een recordaantal lopers stond gisteren aan de start van de Antwerp Marathon: 19.000 sportievelingen. 12.000 deden mee aan de halve marathon, tweeduizend aan de tien kilometer. maar liefst 5.000 kozen voor een helse 42 kilometer. Wat ooit een nichesport voor atleten was, is nu een mini-festival waar een breed publiek aan meedoet. “De cijfers zijn ongezien”, zegt Jeroen Scheerder, hoogleraar sportpsychologie (KU Leuven). “Volgend jaar verwacht de organisatie dat een kleine tienduizend mensen de marathon zullen lopen. Decennialang kwamen we nauwelijks aan duizend man. Bijna een tienvoud dus.” Ook bij onze Noorderburen werd een record verpulverd: 22.500 hardlopers liepen zondag de marathon van Amsterdam.

Een klein festival
Volgens Prof. Scheerder staat pret en beleving op zo’n marathon-event centraal. “Dat bewijst het parcour. Vorig jaar liepen deelnemers één grote ronde. Nu lopen ze een kleinere cirkel twee keer. Dat is interessant voor de supporters. Vroeger stond er geen kat, nu staat een grote massa aan de zijlijn.” Daar zit de muziek en de ambiance ook voor iets tussen, zegt bewegingspsycholoog Cedric Arijs. “De marathons worden steeds grootser opgezet. Het lijken wel festival. Er schuilt vaak marketing achter, met leuke standjes. Dat maakt dat mensen het willen meemaken. Er bij willen zijn.”

Strava-effect
“Anderzijds is er ook technologie die ons ondersteunt. Denk aan smartwatches of online loopschema’s binnen handbereik die het een beetje makkelijker maken.” Arijs spreekt van het Strava-effect. “Je krijgt complimenten en likes als je gaat lopen. Die achterban die je steeds aanmoedigt, zorgt voor extra motivatie. De keerzijde is dat sommigen zeggen: als het niet op Strava staat, telt het niet. Dat is natuurlijk niet waar.”

“Dit is typerend voor een maatschappij waar mensen met onzekerheden kampen”, zegt prof. Scheerder. “We compenseren die onzekerheden met apps als Strava die tonen: op sportief vlak zet ik mezelf voldoende op de kaart.”

Graag traag
“In een tijd waarin mensen geen tijd hebben, kiezen ze net voor die sport die heel veel tijd vraagt”, merkt prof. Scheerder op. “Sommigen doen over een marathon zes uur en ook dat blijkt een trend. We gaan naar slow marathons waarbij het niet de bedoeling is om het supersnel te doen. De deelnemers denken: wat mijn tijd ook wordt, ik wil hem gewoon uitlopen. Het draait minder om competitie, maar eerder om een vinkje op de bucketlist. Een soort visitekaartje. Daardoor krijg je een meer uitgereikt publiek.”
Vroeger gingen mensen naar het buitenland om een marathon te lopen. Denk aan de iconische New York Marathon. “Dat doen we nog steeds, maar ondertussen kan het ook gewoon in je achtertuin. Uit ons onderzoek blijkt dat gemiddeld 8 op de 10 deelnemers uit eigen land komen. Ook daardoor verlaag je de drempel voor mensen die nog nooit eerder een marathon liepen.”

Prestatiemaatschappij
“Wat vroeger een grote afstand leek, is nu meer standaard geworden”, zegt Arijs. “Een marathonafstand is niet langer een mythische afstand. De grens wordt steeds verlegd en extremen worden opgezocht. Vandaar dat ultralopen ook aan een opkomst bezig is. We zien sowieso dat we in een prestatiemaatschappij leven waarin we steeds hoger willen mikken.”
En daar schuilt gevaar in. “We willen een goede job, een fijn gezinsleven, veel vrienden en ook nog eens fysiek tot het uiterste gaan. Maar niet iedereen hoeft dat te doen om het gemaakt te hebben. Wie het niet kan, denkt vlug: wat een nobody ben ik. Die mensen raken ontmoedigd door alle marathonlopers. Ga jij vijf kilometer lopen aan een trager tempo? Dan is dat ook super. Een marathon lopen mag niet de nieuwe norm worden”

Nog een gevaar van de marathontrend: de mindset no pain, no gain. “Die waait over van de topsport en gewone mensen willen die kopiëren. Een mens is zeker tot veel in staat op wilskracht. Sommigen zullen die marathon dus uitlopen op mentale kracht, maar gezond is dat niet. Het is niet zomaar een kwestie van verstand op nul te zetten. Ik hoor niet graag mensen zeggen: de dertig kilometer is me al vaak gelukt. Die twaalf loop ik wel uit op karakter.”