Deze blogtekst werd geschreven voor de campagne 'Samen Sport Je Meer' van Sport Vlaanderen. Samen met andere beweegexperts mocht ik acht weken lang tips geven om mensen te helpen hun sportieve voornemens waar te maken. In mijn derde bijdrage gaf ik tips om om te gaan met motivatiedips.
Denk je bij het woord 'dip' eerst aan nacho's met een sausje? Da's een goed teken! Veel beginnende sporters komen immers in een ander dipje terecht. Ze verliezen hun motivatie en voor ze het goed en wel beseffen liggen hun sportschoenen stof te verzamelen in een hoek. De weg naar sportief succes en blijvende gedragsverandering is geen mooie rechte lijn. Er zijn scherpe bochten van tegenslag, snelheidsremmers in de vorm van andere verantwoordelijkheden en als we niet opletten draaien we in rondjes, op zoek naar de juiste afrit voor onze bestemming. Vroeg of laat kom je toch obstakels tegen. Bereid je er alvast op voor met deze tips: Verlies je niet in cijfertjes. Tegenvallende data halen je motivatie meer naar beneden dan dat ze je oppeppen. Blijf zoeken naar het aangename gevoel en het plezier van samen sporten. Bespreek met je sportbuddy vooraf wat hij voor je kan doen op moeilijke momenten. De ene wil aangemoedigd worden met een stevig duwtje in de rug, de andere heeft misschien eerst even nood om emotioneel te ventileren. Herdefinieer ‘falen’. Beschouw tegenslagen als leerkansen om jullie aanpak aan te passen en jezelf te blijven verbeteren. Hoe denk je dat atleten op weg naar de top dit doen? "Soms win je, soms leer je", is een gezegde dat zij wel eens gebruiken. Kijk van waar je komt. Een dipje betekent ook dat je al een weg hebt afgelegd. Blik terug op je evolutie sinds de start. Laat deze pauze je net motiveren om daarna samen verder door te zetten! Draag goed zorg voor jezelf, op alle vlakken. Wie goed eet, voldoende slaapt en mentaal kan ontspannen zal vanzelf sneller terug gaan bewegen. Zaterdag 6 mei organiseert Gezond Sporten in samenwerking met Domus Medica een congres rond sporten met een chronische aandoening. Naast de thema's diabetes, kanker en astma mag ik het onderwerp depressie voor mijn rekening nemen. Enorm blij met deze kans!
Meer info & inschrijven: https://gezondsporten.be/bijeenkomst-detail/27/congres-sporten-met-een-chronische-aandoening De Vlaamse Trainersschool heeft opnieuw een sterk aanbod aan bijscholingen verzameld voor het voorjaar van 2023. Ditmaal laten ze de online bijscholingen nog even in de kast tot het najaar en zet men volop in op face to face bijscholingen op locatie. Ik ben blij opnieuw twee thema's op twee verschillende locaties te mogen verzorgen.
Zelfregulatie: je atleet aanzetten tot actief leren Zelfregulatie verwijst naar processen die een individu in staat stellen zijn doelgerichte activiteiten zelf te sturen doorheen de tijd en veranderende omstandigheden. Dit houdt in dat de persoon zijn gedachten, gevoelens, gedrag en aandacht zelf bijstuurt indien nodig. In een sportcontext kan dit gezien worden als de mate waarin een atleet het eigen leerproces kan sturen, terwijl men ouder wordt, hogere niveaus bereikt, of ook andere eisen buiten de sport ervaart. Locatie: Sport Vlaanderen Brugge Datum: 27/04, 19-22u Meer info & inschrijven: https://www.sport.vlaanderen/VTS-Bijscholing?activiteitId=117321# ACT! Een nieuwe manier van omgaan met negatief denken Deze bijscholing biedt een eerste introductie in Acceptance & Commitment Training in de sport. Deelnemers leren de zes pijlers van deze methode niet alleen theoretisch kennen, maar ook hoe ze er concreet mee in de slag kunnen gaan bij zichzelf en hun sporters. Locatie: Sport Vlaanderen Willebroek Datum: 23/05, 19-22u Meer info & inschrijven: https://www.sport.vlaanderen/VTS-Bijscholing?activiteitId=117320# Het volledige aanbod vind je hier. Deze blogtekst werd geschreven voor de campagne 'Samen Sport Je Meer' van Sport Vlaanderen. Samen met andere beweegexperts mocht ik acht weken lang tips geven om mensen te helpen hun sportieve voornemens waar te maken. In mijn tweede bijdrage stond ik stil bij hoe sportmaatjes elkaar het best kunnen motiveren.
Een motivatiedipje, een te drukke agenda, een verschil in niveau... Is jullie partnership ook al op een obstakel gebotst? Geen nood! Als je elkaar maar blijft motiveren, staat niets een duurzaam verbond als sportbuddy's in de weg. Blijf variëren in je trainingen. Dat voorkomt verveling en houdt je motivatie hoog. Wissel af met je sportbuddy om telkens iets nieuws voor te stellen. Vier successen. Of het nu gaat over een persoonlijk record of een maand samen sporten, vier elke kleine overwinning! Extra tip: laat de beloning je sportieve voornemens ondersteunen in plaats van ondermijnen. Koop liever samen een nieuw sporttruitje dan jezelf te belonen met fastfood. Spreek eerlijk en rechtuit. Zit je met een overvolle agenda of gaat je buddy wat te hard voor jou? Durf dit te bespreken en zoek samen naar oplossingen. Open communicatie kan veel misverstanden voorkomen. Hou elkaar verantwoordelijk. Bekijk samen of jullie nog op schema zitten. Doe dit niet al te dwingend: je moet je buddy ondersteunen, niet controleren. Stuur indien nodig je doel bij. Toon dankbaarheid. Samen al die tijd vrijmaken en telkens weer opdagen, jullie doen het toch maar! Toon appreciatie en bewondering voor je buddy. Dat kan zowel in woorden als in daden, zoals een traktatie na het sporten. Bovenal: have fun! Ga samen op zoek naar activiteiten die jullie allebei leuk vinden of wissel op zijn minst af. Vraag je buddy na de activiteit wat hij vandaag het leukste moment vond. Deze blogtekst werd geschreven voor de campagne 'Samen Sport Je Meer' van Sport Vlaanderen. Samen met andere beweegexperts mocht ik acht weken lang tips geven om mensen te helpen hun sportieve voornemens waar te maken. In mijn eerste bijdrage stond ik stil bij het juist vormgeven van je doelen.
• Jullie willen meer bewegen of blijven bewegen? Mooi! Laat ons dat nog wat specifieker maken. Hoeveel ‘meer’ is voldoende? Maak het concreet en realistisch. Overschat jezelf en je mogelijkheden niet, maar durf jezelf zeker wel uitdagen. • Ligt je einddoel wat verderop in 2023 (bv. een bepaald event of een symbolische afstand)? Leuk! Denk zeker ook na over de weg erheen. Procesdoelen onderweg naar het grote moment zijn minstens even belangrijk, zo niet belangrijker. Formuleer dan ook voor jezelf aandachtspunten op zowel korte (één workout, deze week) als middellange termijn (deze maand, komende drie maanden). Stel dat je op het einde van het seizoen een goede prestatie wil neerzetten met je buddy in de padelclub. Of wacht, laat ons dat specifieker maken. Jullie willen top 10 worden in jullie huidige ranking! Dan kan je deze week nog extra aandacht beginnen besteden aan jullie communicatie tijdens het sparren. Op de middellange termijn kan je eens duo’s uit een hogere ranking uitdagen om nieuwe speelstijlen te leren kennen. Beide procesdoelen zullen bijdragen tot jullie einddoel om een mooie positie te behalen. • Je doelen specifiek en meetbaar maken is één ding, maar wist je dat je ook gerust leerdoelen voor beweging kan formuleren? Stel dat je bijvoorbeeld wekelijks gaat zwemmen. Een leerdoel zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat je nagaat of je je beter voelt bij een ochtendsessie of een avondlijke zwempartij. Of wanneer je je comfortabel voelt bij de ontspannende yin yoga, waarom probeer je deze week niet eens de actievere vinyasa yoga? Ga op onderzoek om te ontdekken wat het beste werkt voor jou en waarom! Voldoende zelfkennis zet je op weg naar een leven lang bewegen. No brain, no gain! • Het is belangrijk dat jij jouw doelen bepaalt en je je niet laat beïnvloeden door wat alle anderen wil bereiken (bv. het gekende “maatje minder”-doel). Wat wel belangrijk is dat je jouw doel bekijkt binnen je ruimere omgeving. Zorg dat je je doel hiermee afstemt. Stel je concreet de vraag wie en wat je wanneer nodig hebt om jou doel te laten slagen en de weg erheen vol te houden. Dit noemen we een systeemdoel. Je hebt bijvoorbeeld besloten dat je crawl wil leren zwemmen dit jaar. Om je slaagkansen te verhogen wil je op zoek naar een begeleide groepsles voor volwassenen bij de lokale zwemclub. Je vraagt je partner of die op woensdagavond op de kinderen kan passen zodat jij deze lessen kan volgen. Eenmaal gestart met de lessen merk je daar al snel dat je best een zwemplankje voor jezelf aanschaft om bij je eigen trainingen aan je beentechniek te werken. • En ten slotte: waarom?? Je weet intussen wat je wil bereiken en hoe je dat kan doen, maar waarom wil je dit doel bereiken? Personen die een diepere reden kunnen koppelen aan hun sportief doel zijn gemotiveerder en beter gewapend tegen uitdagingen of tegenslagen. En nu hoor ik je misschien denken “Dat weet ik toch al? Ik wil gezonder zijn”. OK, maar waarom wil je gezonder zijn? Wat levert jou dat op? Misschien omdat het waardevol is voor jou lang fysiek fit te kunnen blijven voor je familie. Of omdat een goede fysieke gezondheid je in staat stelt nog enkele avontuurlijke reizen te maken waar je van droomt. Find your why! Als je al deze tips kan vorm geven, dan zou jouw doel van ‘meer bewegen’ al iets beter afgelijnd moeten zijn en kan je tastbaar aan de slag met jouw sportieve voornemens! Hopelijk hebben jullie ondanks de vroege uitschakeling van de Rode Duivels en de vele (terechte) ethische discussies allemaal een beetje kunnen genieten van een mooie potje voetval op het WK in Qatar. Op vlak van sportpsychologie vloeide hier ook heel wat inkt over in de pers! Enkele collega’s werden gecontacteerd om hun mening te geven. Een bloemlezing*:
*Mogelijk zullen enkele van deze artikels spoedig achter een betaalmuur verdwijnen. Hiervoor mijn excuses! Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! Wist je dat angstproblemen en depressieve symptomen de meest voorkomende mentale problemen zijn? Zeker sinds de coronacrisis en de lockdowns lijken deze nog meer voor te komen. Vooral onder jongeren schoten de cijfers nog verder de lucht in. Om dit bespreekbaar te maken lanceerde Sofie Steenhaut 'Club Angst'. Ze heeft zich zelf sinds haar tienerjaren doorheen paniekaanvallen en een angststoornis moeten worstelen. Om anderen te helpen en het onderwerp nog meer uit de taboesfeer te halen creëerde ze een podcast waarin ze in gesprek gaat met lotgenoten en experts om het thema door te lichten. Angst en puberteit, relaties, social media, stigma, werk vinden, hulpverlening opstarten, ... Het komt allemaal aan bod.
Naast de inhoudelijke waarde van deze podcast moet vooral ook de vormgeving geprezen worden. Sofie maakt de serieuze topics luchtig en doorspekt de gesprekken met leuke memes en kwinkslagen. Hier is ongelooflijk veel tijd en aandacht ingekropen en het resultaat mag er absoluut zijn. Voor mij is deze podcast een must listen om als leek deze problematiek en de mensen die eronder lijden beter te begrijpen. Beluister de podcast via je favoriete kanaal of start via de VRT website. Sport en beweging is een geweldig middel om zorg te dragen voor je fysieke en mentale gezondheid. Vele mensen zouden er baat bij hebben om meer te bewegen. Maar voor sommigen kan de relatie met beweging echter problematisch worden. In mijn laatste blog van 2022 voor Gezond Sporten Vlaanderen wil ik dan ook even focussen op de zeldzamere – en daarom helaas vaak over het hoofd geziene – groep individuen die ongezond veel beweegt.
Wanneer kunnen we spreken van een beweegverslaving? Hoe raakt iemand verslaafd aan sporten? Wat zijn de symptomen van overmatig sporten? Ontdek het op de website van Gezond Sporten Vlaanderen! Een slanker, strakker of knapper lichaam is voor vele vrouwen een motivatie om te beginnen sporten en bewegen. Maar de ene motivatie om te sporten en bewegen is de andere niet volgens het onderzoek van Segar en collega’s. Sterker nog, op het lichaam gefocuste motieven leiden er op lange termijn paradoxaal net toe dat vrouwen minder gaan bewegen.
Vanwaar dit tegenstrijdige negatieve effect?
De wens om slanker of strakker te zijn helpt dus misschien om bewegingsactiviteiten te starten, maar niet om ze vol te houden. Exploratie van motieven is dan ook vaak de eerste stap bij een intakegesprek bij mij in de praktijk. Een laatste belangrijke observatie is dat deze effecten aanwezig waren voor alle vrouwen los van het feit of ze nu een hoog of laag BMI hadden. Dit toont nog maar eens hoe sterk de invloed van media en cultuur is op het slankheidsideaal van vrouwen! Bron: Segar, M., Spruijt-Metz, D. & Nolen-Hoeksema, S. Go Figure? Body-Shape Motives are Associated with Decreased Physical Activity Participation Among Midlife Women. Sex Roles. 54, 175–187 (2006). https://doi.org/10.1007/s11199-006-9336-5 Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! In de stadia zal je geregeld eens ‘We are the Champions’ van Queen horen knallen uit de boxen. Deze anthem is de climax voor sportfanaten na de overwinning van hun team. De meesten zullen dit nummer dan ook als Queens ultieme nummer voor sport en prestatie beschouwen. Achter de schermen, in mijn praktijkruimte hoor ik echter vaak een ander nummer van Freddy Mercury & co op repeat. I want it all, I want it all and I want it now Dit meesterwerk van Queen (ze hebben er veel…) belicht een andere kant van sport en prestatie. Het gaat over ambitie en drive om dingen gedaan te krijgen.
A young fighter screaming, with no time for doubt With the pain and anger can't see a way out It ain't much I'm asking, I heard him say Gotta find me a future move out of my way Jonge (en iets oudere) wolven willen graag vooruit en raken gefrustreerd bij tegenslagen. Blessures, niet-selecties, … zijn tijdverlies op weg naar hun grote doel. Maar daardoor missen ze soms net de leerkansen. Listen all you people, come gather round I gotta get me a game plan, gotta shake you to the ground But just give me, huh, what I know is mine “Als je het maar hard genoeg wil” denken sommigen. Je tanden in de competitie zetten. In de sportpsychologie spreken we dan van een ego-gerichte oriëntatie. Hoewel de wil om te winnen absoluut noodzakelijk is op topniveau, kan een gezonde topper niet zonder de nodige dosis taakoriëntatie. Focus op jezelf en de eigen prestatie verbeteren (de tegenstand verslaan volgt dan wel). So I'm living it all, yes I'm living it all And I'm giving it all, and I'm giving it all Dus ik zeg dan ook vaak tegen cliënten dat ze tot het uiterste mogen of moeten gaan, maar dat ze wil alles ten volle nog moeten beleven. Anders racen we van training tot training, wedstrijd tot wedstrijd, event tot event… En hopelijk vallen er prijzen te rapen hier en daar. Maar zelfs met of zonder deze beloningen zullen het de ervaringen onderweg zijn die bepalen hoe iemand terugkijkt op alle offers en inspanningen. I'm a man with a one track mind So much to do in one lifetime Ook ikzelf bezondig me hier al eens aan. Prestatiepsychologie, gezondheidspsychologie, rookstop, esports, … Er zijn veel onderwerpen die me boeien en waar ik probeer in mee te zijn. En dan heb ik het nog maar enkel over de professionele doelen! Dus dan focus ik me op een andere zin in het nummer: Here's to the future Hear the cry of youth Toegegeven, deze interpreteer ik iets té letterlijk. Terwijl het nummer zal verwijzen naar de jonge wolven die veel willen bereiken, focus ik me hier liever op de kreetjes en het geween van mijn kindje die weldra geboren wordt. Laat dat mijn ankerpunt worden om af en toe uit de rat race te stappen! Zeggen de sporten calcio storico (Italië), kok boru (Kirgizië), makepung lampit (Bali), pehlwani (India) je iets? Hoogstwaarschijnlijk niet. De Netflix docuserie 'Home Game' gaat over unieke sporten en volgt telkens enkele lokale atleten richting een belangrijke wedstrijd of toernooi. Wat ik zo mooi vind om te zien in deze afleveringen is hoe de lokale cultuur en gemeenschap deze traditionele sporten in leve houden. Neem nu calcio storico uit Florence, Italië, waarbij de vier districten van de stad tegen elkaar strijden in een soort Middeleeuwse rugby. Spelers dienen geboren te zijn in het district dat ze vertegenwoordigen en treden aan in traditionele kledij. Of hoe leuk is het om Balinese boeren tegen elkaar te zien racen met hun waterbuffels in de modderige rijstvelden. Deze principes gaan terug naar de roots, naar tijden vóór vele sporten een globaal economisch fenomeen werden. De dag van vandaag zie je dit naar mijn gevoel vooral nog in nieuwe urban, extreme of avontuurlijke sporten. En daar hebben we nog een andere opvallende link. Al deze traditionele sporten houden een element van gevaar in en lijken iets vaker een oogje dicht te knijpen wat veiligheid betreft. Ik keer terug naar calcio storico. Terwijl ik het eerder omschreef als een vorm van rugby, is het belangrijk om weten dat de bal in het doel kan belanden via vrijwel elk methode. Kopstoten, worstelgrepen, zand in de ogen gooien, ... het is allemaal toegestaan. De passie van de atleten die niet leven van hun sport, maar voor hun sport, maakt dat je deze soms gekke of met momenten onverstandige acties beter begrijpt. Ik ben fier om te kunnen zeggen dat ik al sporters heb mogen begeleiden uit twee sporten die ook onder de aandacht worden gebracht in de serie, namelijk roller derby en freediving. Met hun roots respectievelijk in de VS en de Filipijnen, was het heel leuk om te zien hoe deze tradities toch zijn kunnen groeien tot nichesporten met een wereldwijde navolging en dat ook deze atleten de meerwaarde van sportpsychologie inzagen. Ik verwacht niet onmiddellijk waterbuffelracers in de praktijk, maar als de kans zich aanbiedt... zeg ik geen nee! Als je het mij vraagt, was de CS:GO Major in Antwerpse Sportpaleis hèt sportevent van het jaar. Het officieuze wereldkampioenschap Counterstrike kreeg korte vermeldingen in het nieuws met beelden van de duizenden (!) fans die naar Antwerpen afreisden vanuit de hele wereld (!) voor dit event. Wie de heisa rond deze first person shooter beter wil begrijpen raad ik zeker aan de mini-docu op VTM Go eens te bekijken. Ontmoetingen en interviews met de spelers achter de schermen, verhalen over hun leven als professioneel esports atleet, fysieke en mentale aspecten van deze topsport, de hele scene en industrie rond het gebeuren, … Het komt allemaal aan bod.
Een speciale vermelding voor de deskundige uitleg van onze Belgische Eefje Depoortere aka Sjokz. Mensen die onbekend zijn met esports zullen misschien denken ‘Ah fijn dat ze een Vlaams persoon dit even laten uitleggen voor Vlaamse televisie’, maar dit onderbelicht Eefjes status in de internationale esports scene. Onze landgenote werd immers al meermaals verkozen tot beste esports host ter wereld dankzij haar verslaggeving en presentaties tijdens verschillende wereldkampioenschappen op elk continent. Ze dus niet ‘zomaar een Vlaamse dame met kennis van zake’, maar een wereldautoriteit op het vlak van esports. Veel kijkplezier via VTM Go! [Op het moment van schrijven is het onduidelijk hoelang VTM deze docu online zal laten staan] Succesverhalen zijn geweldig om te horen, niet? Maar wat als je het net niet haalt? Daarover gaat deze podcast van Astrid Demeure (MNM) waarin ze enkele Belgische toptalenten interviewt over hun carrière in o.a. voetbal, wielrennen, zwemmen, gymnastiek, tennis en basketbal.
Intrigerende – en met momenten ontroerende – verhalen over wat hen verhinderde volledig door te breken. Een blik voorbij de medailles met verhalen rond blessures, te hoge druk, familieproblemen, de tol van de roem, enzovoort. Het zijn de verhalen die ik te horen krijg in de praktijkruimte, maar de media zelden of nooit halen. Net daarom vind ik het zo waardevol dat ze wel eens verteld en gedeeld worden. De sporters zijn met momenten ook terecht kritisch voor de rol van sportpsychologen in hun omkadering. Anekdotes die ik zeker meeneem naar de toekomst! Beluister de podcast via je favoriete kanaal of start via de VRT website. Er wordt vaak geschreven over de geschiedenis van verschillende sporttakken. Zelden wordt er echter aandacht besteed aan de geschiedenis van beweging op zich. Sinds wanneer schrijft men aanbevelingen over fysieke activiteit als gezond tijdverdrijf? Het antwoord: al heel lang.
Bill Hayes neemt je in Sweat mee doorheen de geschiedenis en via een mix van persoonlijke anekdotes en boeiend historisch materiaal (of zijn zoektocht ernaar) vertelt hij de lezer hoe het beeld en nut van beweging veranderd is doorheen de eeuwen. Zijn leidraad? Het historische traktaat ‘De Arte Gymnastica’ van Giraloma Mercuriale uit 1573. Van Plato uit de Oudheid over Jane Fonda’s aerobics lessen tot onze moeilijke relatie met fysieke activiteit in de 21ste eeuw. Hoewel het onderwerp historisch wordt benaderd, heb je nooit het gevoel een geschiedenisboek te lezen. Op een luchtige manier benadert Hayes de geschiedenis van beweegvormen als lopen, zwemmen, boksen, fitness, enzovoort. Een persoonlijke plus vond ik dat in mijn editie van het boek elk hoofdstuk aangevuld werd met historische afbeeldingen of foto’s die Hayes oprakelde uit archieven over heel de wereld. Dit toont hoezeer onze kijk op beweging doorheen de eeuwen is veranderd… of net hardnekkig hetzelfde is gebleven! Psycholopen. Ja, dat lees je goed. Wat als wandelen en lopen een vaste aanvulling zou zijn in de behandeling van psychologische problemen, naast medicatie of psychotherapie? Ikzelf ben daar al jaren van overtuigd, maar collega-psychologe Kirsten Plessers schreef alle evidentie hiervoor haarfijn uit in dit leuke boek.
Ze gaat evenwel ook nog een stap verder door niet alleen de helende werking van lichaamsbeweging te beschrijven, maar ook het preventieve en beschermende karakter. Als dat je nog niet genoeg zou overtuigen om het ‘psycholopen’ een kans te geven, helpt ze je in de laatste hoofdstukken ook op weg om wandelen of lopen een plek te geven in je dagdagelijkse leven. Daarbij slaat ze niet de platgetreden weg in van doelen stellen en schemaatjes, maar stimuleert ze een persoonlijke zoektocht naar waarom dit waardevol kan zijn voor jou en hoe je je aandacht er op een juiste manier bijhoudt. Een aanrader voor iedereen die nog meer waarde wil halen uit zijn beweegmomenten en zeker ook voor mensen die niet warm worden van al dat ‘moeten bewegen’. Geef jezelf de kans om een andere manier te ontdekken! REsearch Vertaald -Â waarom wijzen op de langetermijngezondheidsgevolgen vaak weinig effect heeft29/10/2022 Heeft het veel zin mensen te waarschuwen (lees: bang te maken) met de nadelige effecten van hun gedrag op de gezondheid op lange termijn? Niet zo veel volgens nieuw onderzoek! Ons brein heeft namelijk drie mechanismen die ervoor zorgen dat langetermijnvooruitzichten ook effectief op de lange baan geschoven worden.
Samen werken deze drie mechanismen goedbedoelde langetermijnadviezen heel hard tegen! Wat is dan wel de oplossing om mensen te overtuigen om nu al gezond gedrag te beginnen stellen? De mens is een beestje die houdt van snelle beloningen, dus het is fundamenteel dat we zoeken naar de positieve associaties en emoties bij nieuwe voedingspatronen, bewegingsactiviteiten en een rookvrij leven! In begeleidingen ga ik dan ook aan de slag met het denken over gezond gedrag én het goed in je vel voelen bij het verkennen van nieuw gezondheidsgedrag. Bron : Maltagliati, S.& Sarrazin, P. & Fessler, L. & Lebreton, M. & Cheval, B. (2022). Why people should run after positive affective experiences, not health benefits. 10.51224/SRXIV.164. Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! Het heeft lang geduurd voor ik fan werd van podcasts, maar nu luister ik wekelijks naar nieuwe episodes en af en toe ontdek ik ook eens een oud pareltje.
Zo is er De Meeloper van radiomaker Sam De Bruyn uit 2019 waar hij telkens meeloopt met een bekende Vlaming. Heerlijk om tijdens het wandelen of joggen het gevoel te hebben dat je meeluistert naar een gesprek van twee mensen die naast je lopen (het occasionele hijgen moet je erbij nemen). De gasten lijken ook een pak opener en spontaner te zijn tijdens het lopen dan je normaliter zou verwachten bij standaardinterviews. Zo ontdek je ontwapenende verhalen van politici, ex-topsporters, artiesten, etc. en krijg je een inkijk hoe zij prestatie en gezondheid proberen balanceren in hun leven. Een aanrader voor wie deze podcast nog niet kende! Wat zijn jullie favoriete podcasts waar (de psychologie) van presteren en gezondheid aan bod komt? Ik kijk uit naar jullie tips! Na de zomer vragen veel bedrijven traditioneel terug workshops en infosessies aan. Zo mocht ik deze maand heel wat werknemers warm maken om een rookstop te overwegen. Belangrijk om weten is dat ik rokers geen angst aanjaag door akelige prentjes te tonen van de gigantische lange lijst aan medische aandoeningen die je kan oplopen van het roken. Wel wil ik mensen informeren dat de tabaksindustrie hun klanten lang niet alles vertelt over hoe de sigaret in elkaar zit. We weten allemaal dat er nicotine en teer inzit. Maar er zitten heel wat meer stoffen in je sigaret.
De hele lijst van stofjes gaat richting 4000 verschillende bestanddelen. Belangrijk om te weten is dat vrijwel niets er toevallig in zit. Het is niet dat de tabaksindustrie hun afval dumpt bij hun klanten. Vrijwel elke stof heeft een functie! Een kleine selectie:
En zo kan de lijst wel nog even doorgaan! Rokers ademen immers nog meer chemicaliën in. Denk aan butaan (aanstekerbrandstof), arseen (rattenvergif), formaldehyde (lijken balsemen), ... Die stofjes allemaal verder verklaren is misschien stof (*kuch - pun intended*) voor een volgende blog. Of misschien een podcast in de toekomst...? Ik denk dat ik een ongelooflijk irritant persoon ben om mee te discussiëren. Ik kies zelden tot nooit een zwart-wit standpunt. Ik hou ervan om te nuanceren en – mede door de vele verhalen die ik als psycholoog hoor – andere perspectieven te belichten. Zo krijgen we bijvoorbeeld vaak genoeg te horen dat constant zitten niet goed is voor onze gezondheid. Nieuw onderzoek brengt hierin echter wat nuance door te stellen dat niet alle zittende activiteiten gelijkaardig zijn in hun impact op onze mentale gezondheid.
Hiervoor kunnen we kijken naar vier criteria:
Hieruit komen verschillende soorten sedentair gedrag naar voor:
De auteur haalt aan dat niet alle zittende gedrag op één hoop gegooid mag worden. Het mag duidelijk zijn dat sedentaire activiteiten in categorie 3 meer positieve effecten zullen hebben op onze mentale gezondheid dan de activiteiten in categorie 2, die op hun beurt ook weer betere effecten zullen hebben dan deze in categorie 1. Ga dus geregeld eens na in welke mate de verschillende criteria aanwezig zijn in jouw zittende activiteiten. Bron: Taylor, W. C. (2021). Understanding variations in the health consequences of sedentary behavior: A taxonomy of social interaction, novelty, choice, and cognition. Journal of Aging and Physical Activity, 30(1), 153-161. DOI: 10.1123/japa.2020-0360 PMID: 34257158. Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! Verschillende media berichtten in september over het fenomeen ‘quiet quitting’, ofwel je werk afbakenen tot het strikt noodzakelijke. Er valt heel wat te zeggen over deze trend en het label, maar mij deed het vooral nadenken over de mogelijke rol van een prestatiepsycholoog in dit fenomeen. Volgens de definitie houdt een prestatiepsycholoog zich bezig met de psychologische factoren die optimale menselijke prestatie beïnvloeden. Mijn vraag in het licht van de hele ‘quiet quitting’-discussie is: ‘optimaal voor wie’?
De meeste prestatiepsychologen die ik ken, richten zich op het helpen van mensen om de hoogst mogelijke resultaten te behalen in sport, business of performance arts. Dus dan zou 'optimaal' betekenen 'proberen deel uit te maken van de 1% elite', in wat je ook nastreeft. Maar kunnen prestatiepsychologen ook een rol spelen bij het helpen van mensen om hun optimale balans in prestatie en welzijn te bereiken? In de meeste gevallen zou dat betekenen dat je het elite-einddoel van 1% loslaat en met je cliënt werkt rond een persoonlijke definitie van succes volgens de mogelijkheden van het individu en zijn of haar context. Ik geloof dat de meeste prestatiepsychologen zullen beweren dat ze wel degelijk prestatie en welzijn hand in hand willen laten gaan, zelfs voor hun 'high potentials'. Naar mijn gevoel is er echter een dunne lijn en subtiel verschil tussen mensen 'helpen opofferingen te maken’ en/of 'helpen grenzen stellen'. Dit geldt al helemaal als de prestatiepsycholoog wordt binnengebracht door de overkoepelende organisatie om de individuele high performers te gaan bijstaan. Met wiens definitie van succes werken we dan? Langs de andere kant merk ik in de praktijk ook dat er heel wat individuele cliënten zijn die goed genoeg weten dat ze nooit tot de 1% beste zullen behoren, maar wel ‘willen denken, ademen en leven als de toppers’. Maar waarom zou je een levensstijl willen aannemen waarop jouw leven en omgeving niet is afgesteld en het ook nooit zo zal zijn omdat je niet bij dat selecte groepje van high potentials hoort en dus ook geen gelijkaardige kansen krijgt? Daar is overigens niets mis mee! Ik herinner mezelf hier steeds aan een citaat van een elite wingsuitpiloot die ik mocht interviewen in het kader van mijn thesisonderzoek naar de mentale vaardigheden van extreme sporters: “Niet iedereen kan Michael Schumacher zijn, maar iedereen kan zijn auto de winkel uitrijden en deze machine gebruiken als een praktisch hulpmiddel om hun leven te verrijken en leuker te maken”. Hij zag te veel recreatieve skydivers die zich racepiloten waanden. In zijn setting heeft dit jammer genoeg noodlottige gevolgen. Maar ook dichterbij de dagdagelijkse praktijk zie en hoor ik de verhalen van slaapkamergamers die continu grinden om misschien ooit opgepikt te worden door een topteam. Of de getuigenissen van Nado Vlaanderen over recreatieve wielrenners die preparaten slikken of na blessure snel terug op hun fiets springen ‘omdat de toppers dit toch ook doen’. De contexten zijn steeds verschillend en dus niet afgestemd op de persoonlijke situatie en leefwereld van de persoon. Ik hoop dan ook dat prestatiepsychologen zich niet enkel kunnen bezighouden met de high potentials, maar ook de nodige nuance kunnen en mogen brengen bij het brede publiek om iedereen top te laten zijn volgens zijn of haar eigen mogelijkheden. Prestatiepsychologen mogen in ieder geval niet gewoon gaan kopiëren en plakken wat de toppers aan het doen zijn – zelf als dat de vraag van de cliënt zou zijn. Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! Soms is het roken geen bewuste beslissing, maar een gevoel die je overvalt. Een drang waar het hoofd niets over te zeggen heeft. Met een cliënt met militaire ervaring kwamen we onlangs op een leuke metafoor hiervoor. Het roken kan soms zijn als een sluipschutter. Stel dat je alle technieken die je kent toepast om van je rookstopplan een succes te maken en toch overvalt je op een avond een onweerstaanbare drang dat je niet had kunnen voorzien. Waakzaamheid is hier aangeraden.
Enkele tips hoe je de sluipschutter te slim af kan zijn: o Loop niet in het wilde weg op iets af, hij zal je te pakken krijgen. Voorbeeld: Ga je een avondje uit? Wat zijn de valkuilen en triggers om te roken? Hoe zal je je hiertegen beschermen? o Pas je levensstijl aan zodat je weerbaarder bent tegen deze onzichtbare tegenstander. Mensen die in het algemeen gezond eten, voldoende bewegen en aandacht hebben voor hun mentale gezondheid kunnen beter het hoofd koel houden als ze de blik van een sluipschutter op zich voelen. o In een nieuwe omgeving? Scan de omgeving en jezelf. Waar zou de sluipschutter zich kunnen verschuilen? Misschien schuilt het gevaar wel in die aardige gesprekspartner die blijkt te roken. Of misschien wel in jezelf doordat je voelt dat je zin hebt om de remmen even los te laten. Dat mag je zeker doen hoor, maar zorg dat je niet zo ver gaat dat je je harde werk rond de rookstop laat varen. o Heb je de sluipschutter opgemerkt en dreigt hij je zelfcontrole uit te schakelen? Time to blow his cover! Maak het openbaar, benoem de uitdaging, zeg dat je het even moeilijk hebt. Ga het gesprek aan met je omgeving, hetzij als afleiding, hetzij als klankbord. Doe even iets anders. De laatste maanden merkte ik op dat er wat beweegt in de literatuur rond goal setting (doelen stellen). Het gekende en vaak gebruikte acroniem SMART komt onder vuur te liggen. SMART stelt dat je doelen Specifiek, Meetbaar, haalbaar (‘Achievable’), Realistisch en Tijdsgebonden moeten zijn. Vooral het specifieke karakter van doelen krijgt kritiek (vb. ‘Vandaag wil ik 1000 stappen meer zetten dan gisteren’). Net zoals ik steeds duidelijk maak dat sportpsychologie (als onderdeel van prestatiepsychologie) niet hetzelfde is als bewegingspsychologie (als onderdeel van gezondheidspsychologie), argumenteren onderzoekers dat specifieke doelen dan wel thuis horen in een prestatiecontext, maar misschien niet zozeer in een context voor bewegingspromotie. De logica is hier dat mensen die fysieke activiteit willen integreren in hun dagelijkse leven zijn eerder aan het leren, in plaats van te presteren, en dit vraagt een andere type van doelen stellen.
Zo argumenteren onderzoekers dat specifieke en uitdagende doelen (typisch in een prestatiecontext) op beginners negatieve effecten kunnen hebben, nl. meer stress, perceptie van falen, minder leren, … Eén experimentele studie toonde aan dat, hoewel het type doel niet uitmaakt voor de afgelegde afstand in een wandeling, het gebruiken van ‘open doelen’ (‘Kijk hoe ver je geraakt’) de beste psychologische effecten had op niet-actieve deelnemers, nl. meer interesse om nog eens te wandelen en een gevoel van vrijheid of autonomie. Deze nieuwe inzichten brengen zoals steeds ook nieuwe vragen. Terwijl we nu voorzichtig kunnen stellen dat niet-specifieke doelen beter werken voor beginnende bewegers, opent zich nu de discussie over welke niet-specifieke doelen we dan best gebruiken. Uit eerste onderzoek blijkt dat het beter is een open doel te gebruiken (‘Kijk hoe ver je geraakt’), dan ‘doe je best’-doelen of ‘ga zo ver als mogelijk’-doelen. Deze laatste zouden immers meer cognitieve inspanning vragen en minder zin geven een fysieke activiteit nogmaals te herhalen. En daar draait het in de bewegingspsychologie natuurlijk wel om: hoe kunnen we mensen helpen beweging aangenaam te vinden en het een vaste plek geven in hun dagelijkse routines? Bronnen: Swann, C., Rosenbaum, S., Lawrence, A., Vella, S., McEwan, D. & Ekkekakis, P. (2021). Updating goal-setting theory in physical activity promotion: a critical conceptual review, Health Psychology Review, 15:1, 34-50, DOI: 10.1080/17437199.2019.1706616 Swann, C. & Schweickle, M. & Peoples, G. & Goddard, S. & Stevens, C. & Vella, S. (2022). The Potential Benefits of Non-Specific Goals in Physical Activity Promotion: Comparing Open, Do-Your-Best, and As-Well-As-Possible Goals in a Walking Task. Journal of Applied Sport Psychology. 34. 384-408.10.1080/10413200.2020.1815100. Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! 7 augustus 2022 las ik op VRT NWS een artikel over het gebruik van het geneesmiddel Ozempic als afslankmiddel. Na wat rondvraag hoorde ik mensen beweren dat ‘dit wel eens de gastric bypass zou kunnen vervangen!’. Een uitspraak die ik eerlijk gezegd zorgwekkend vind. Een reflectie vanuit mijn bril van de voedingspsychologie en een bezorgdheid over onze dieetcultuur.
Allereerst moeten we bij de sterke focus op vermageren steeds stilstaan bij wat we precies verliezen. Wat verklaart dat lagere cijfer op de weegschaal? Er zijn immers zoveel parameters om mee te spelen… Spreken we over vet, vocht, spiermassa, …? Te veel mensen kiezen al te graag voor de snelle winst, zonder stil te staan bij het grotere effect op het lichaam. Gewichtsverlies voor gezondheid is soms noodzakelijk, maar dat is steeds afhankelijk van o.a. je lichaamstype of vooraf bestaande aandoeningen (zoals bv. diabetes in het VRT artikel). We weten allemaal dat veel mensen vooral gewicht willen verliezen omwille van meer mentale aspecten. Het geloof dat ze dan ‘een betere versie van zichzelf’ zullen zijn, meer zelfvertrouwen zullen hebben, etc. Onderzoek toont helaas echter aan dat gewichtsverlies op zich niet veel positieve psychologische effecten heeft… Sterker nog, het herhaaldelijk nastreven van gewichtsverlies op zich heeft zelf aangetoonde risico’s voor het psychisch welbevinden! Mensen denken vaak ‘Ja, maar ik voel me toch beter?’. Dit is vaak een kortstondig effect, ook omwille van het feit dat men het gevoel heeft te voldoen aan externe druk om ‘fit en slank te zijn’. Een dieet is steeds een tijdelijke interventie op de ruimere levensstijl of voedingspatroon. De vaak gehoorde repliek: ‘Ja, maar als ik magerder ben ga ik veranderen’. Als X gebeurt, dan doe ik Y. Ik hoor het bij veel cliënten en argumenteer steeds hetzelfde: Wacht niet met leuke dingen doen tot je terug gelukkig bent (depressie), wacht niet met bewegen tot je pijnvrij bent (chronische pijn), wacht niet met leven tot je magerder bent… We zien steevast dezelfde trend. Eenmaal je alle inspanningen geleverd hebt, ben je kortstondig blij, laat je de riem wat losser en zo kom je vaak terug het gewicht er bij. En nee, continu de riem aanhouden is ook geen optie. De mythe rond wilskracht is misschien stof voor een volgende nieuwsbrief. Gewichtsverlies lijkt makkelijk(er) haalbaar met een middeltje als Ozempic. Maar dit is slechts één ding. Gezondheidsprofessionals die verder denken stellen zich ook vragen over gewichtsbehoud. Een onderliggende probleem en drijfveer voor het continu willen vermageren is ontevredenheid over het lichaam. Wanneer je een lager cijfer op de weegschaal ziet, dan is de lichaamstevredenheid of de lichaamsaanvaarding nog niet veranderd. Dit leidt tot vicieuze cirkels. Het gewicht op de weegschaal is misschien veranderd, maar de kern niet. Vanuit een fysiologisch oogpunt wordt gewichtsbehoud moeilijk gemaakt door verandering in hormonen, verlangen naar homeostasis van ons lichaam, veranderingen in energieverbranding, evolutionair geprogrammeerde neiging tot energiebehoud van ons lichaam, … Maar dan zijn er nog de psychologische aspecten die kunnen bijdragen tot blijvend gewichtsbehoud: werken rond het lichaamsbeeld, zelfwaarde, intrinsieke motivatie voor beweging en gezonder eten, gevoel van controle over het eigen gezondheidsgedrag, … Ja, Ozempic kan sterke resultaten hebben op vlak van gewichtsverlies, maar op vlak van gewichtsbehoud en impact op de mentale factoren die hierbij een rol spelen maak ik me enorme zorgen als dit simpele spuitje de gastric bypass zou gaan vervangen. Dit artikel maakte onderdeel uit van mijn nieuwsbrief. Wil je deze en meer onderwerpen rechtstreeks in je inbox? Schrijf je dan zeker in! Voedingspsychologie of de psychologie van ons eetgedrag en verandering in voedingspatronen blijft vaak helaas een onderbelicht aspect in begeleidingen bij voedingsdeskundigen en diëtisten. Is dit een verwijt? Neen, aangezien deze aspecten weinig of slechts kort aan bod komen in hun opleidingen.
Gisteren ging ik tijdens een sessie aan de slag met één van mijn atleten zijn nieuwste voedingsschema. Een prima voedingsschema, trouwens. Ik zal nooit inhoudelijk een voedingsschema tegenspreken. Ik ben immers een psycholoog en geen expert van de fysiologische effecten van voeding op het lichaam en sportprestaties. We zaten echter wel met een mentale uitdaging. De atleet keek naar dit prima voedingsschema en wist op voorhand al “dit hou ik niet vol”. Hij werd geconfronteerd met een demotiverende kloof tussen ‘Dit is waar ik nu sta’ en ‘Hier moet ik geraken’. Tal van aspecten waren niet aan bod gekomen tijdens de sessies bij de diëtiste, o.a. hoe evolueren en stap voor stap naar dit mooie doel toewerken, hoe de omgeving meekrijgen in dit verhaal, hoe omgaan met een suikerverslaving, …? Allemaal psychologische factoren die spelen in een succesvolle aanpassing naar een beter voedingspatroon. Faalt een dieet of aanpassing in voedingspatroon omdat het een slecht voedingsschema is? Nee. Vele mensen haken af omdat er te weinig rekening wordt gehouden met de psychologie van ons eetgedrag en gedragsverandering. Ik hoop in de toekomst nog vaker de brug te leggen tussen voeding en psychologie, zowel voor cliënten als voor voedingsdeskundigen. Wordt zeker vervolgd… Voor mijn derde blog van 2022 voor Gezond Sporten stond ik even stil bij de verschillende filters of 'cognitive distortions' die ons hoofd hanteert om informatie te verwerken. Deze hebben immers een impact over hoe we onze prestaties gaan evalueren of ze kleuren met welk gevoel we achterblijven na een workout.
Zo is ons hoofd een enorme toekomstvoorspeller en kan het al snel eens denken 'dat er deze wedstrijd toch niets gaat uitkomen'. Ons hoofd gaat ook sterk labelen. Het gooit termen als 'zwakkeling, luierik, opgever, ...' naar ons wanneer we eens een tegenvallende training hebben. Wil je nog meer filters leren kennen met voorbeelden en weten hoe je hiermee kan omgaan? Lees dan zeker de volledige blog op de website van Gezond Sporten Vlaanderen. |
InTROHerspenspinsels en updates. Vind je iets interessant? Deel, laat een opmerking achter of neem contact met me op! Via de thema's ontdek je posts die aansluiten bij jouw interesse. Meer updates rechtstreeks in je mailbox? Schrijf je hier in op mijn nieuwsbrief! Thema's
All
Archief
February 2024
|
LOCATIES:
|
CONTACT INFO- Boek een afspraak -
MAIL: cedric.arijs@gmail.com TEL.: +32(0)496/34 73 80 (laat zeker een voicemail na) Inschrijven op de nieuwsbrief |